Weg met het keurslijf
Bâtard Festival brengt opnieuw heel wat internationaal podiumtalent naar Brussel. Onder andere het collectief Buren keert hardnekkige stereotiepen over vrouwelijkheid binnenstebuiten.
Omdat ze opgeleid zijn als beeldend kunstenaars zagen Melissa Mabesoone en Oshin Albrecht, samen Buren, meteen dat er iets loos was met de videoclip van Beyoncés ‘Hold up’ uit 2016. De beelden leken wel héél erg op het videowerk Ever is all over (1997) van de Zwitserse kunstenares Pipilotti Rist. Daarin slaat een vrouw in een lichtblauwe jurk autoruiten in met een metalen bloem, terwijl een politieagente goedkeurend toekijkt. ‘Beyoncé verving de bloem door een baseballbat, een duidelijke hint naar het overspel van JayZ’, zegt Mabesoone. ‘We vonden het frappant hoe hetzelfde gebaar een totaal andere visie op vrouwelijkheid en emancipatie kon uitdrukken.’
Hoe worden vrouwen in de media geportretteerd en hoe modelleren vrouwen hun zelfbeeld naar die clichés? Het is het uitgangspunt van het droomachtige Blue skies forever. Daarin voeren Mabesoone en Albrecht zichzelf op als de hoofdpersonages uit Rists video: Dorothy, naar de heldin uit The wizard of Oz, en agente Officer. Allebei in het blauw.
De kleur blauw was dan ook het begin van een associatieve zoek
‘We noemen ons met veel overtuiging feministe’
COLLECTIEF BUREN
tocht doorheen de (kunst)geschiedenis naar vrouwelijke figuren met interessante verhalen en publieke rollen. Als decor ontwierp Buren een metershoge beeldenatlas, die foto’s combineert van kindster Judy Garland, Sissy Spacek in de film Badlands en Dorothy Stratten, een vermoorde Playboy Bunny. Allemaal waren ze het object van een mannelijke fantasie en wilden ze ontsnappen aan een controlerende macht.
‘We laten al die archetypen samensmelten, totdat er een gelaagd vrouwbeeld ontstaat’, vertelt Albrecht. ‘Figuren zoals Jeanne D’Arc, maar ook Assepoester of Dolores uit de HBOserie Westworld verhouden zich tot eenzijdige normen over wat vrouwen niet of wel mogen zijn, maar wij emanciperen hen uit dat keurslijf. Aan de hand van kostuums, makeup en stemgebruik tonen we vrouwen die steeds weer van gedaante veranderen.’
Vertrouwenspersoon
‘De transformaties tonen een verlangen om te ontsnappen aan de stereotiepe male gaze’, aldus Buren. ‘Dat is een vorm van verzet. We hebben ons in het verleden al vaak moeten verantwoorden voor de manier waarop we ons lichaam inzetten. We waren door ons uiterlijk en onze leeftijd zogezegd niet in staat om iets te zeggen over seksistische beeldcultuur.’
Ook buiten het theater kreeg Buren al vaak te maken met seksuele intimidatie, van provocerende emails tot ongepaste opmerkingen van docenten. Mabesoone gaat via Engagement, het collectief dat seksisme in de cultuursector wil tegengaan, een opleiding volgen tot vertrouwenspersoon. ‘Als we het er niet over moeten hebben, zouden we het niet doen. Zo eenvoudig is het. Maar tot dan noemen we ons met veel overtuiging feministen.’