Iran verschalkt VS met spookschepen
Alleen door satellietbeelden onder de loep te leggen is nog enigszins na te gaan hoeveel olie Iran exporteert.
Volgens de website Marine Traffic is de olietanker Dino I momenteel met een snelheid van 15,1 knopen onderweg naar zijn thuisbasis, de olieterminal op het eiland Kharg voor de kust van Iran. De geschatte aankomstdatum is 3 november, een dag voordat strengere Amerikaanse sancties tegen Iraanse olieleveringen van kracht worden. Maar het is niet altijd zo duidelijk geweest waar de Dino I precies uithing. In de maand september was het schip, dat 2 miljoen vaten olie kan vervoeren, wekenlang spoorloos. De transponder waarmee alle schepen regelmatig hun positie doorgeven via een gpsachtig netwerk, werd uitgeschakeld zodra het schip de Straat van Hormuz gepasseerd was.
Het is een tactiek die de kapiteins van Iraanse olietankers steeds vaker toepassen, heeft de website TankerTrackers vastgesteld. In september werd bijna de helft van de Iraanse olie in zulke ‘spookschepen’ geëxporteerd. De Iraniërs oefenen alvast in het ‘onzichtbaar’ maken van hun schepen, om na 4 november hun vaste klanten te kunnen blijven bedienen zonder dat de Amerikanen dat te weten komen. De Verenigde Staten willen dat de Iraanse olieexport vanaf volgende week volledig opdroogt. Wie nog zaken doet met Iran, kan geen zaken meer doen met de VS, waarschuwde president Donald Trump. Maar als de handel niet te traceren is, staan de VS machteloos.
De mensen achter TankerTrackers hebben zich gespecialiseerd in het ontmaskeren van de Iraanse spookschepen. Zodra een tanker van de radar verdwijnt, proberen ze het schip op satellietbeelden te herkennen aan de afmetingen, de kleur of andere speciale kenmerken. Vaak kunnen ze op die manier de reis van een schip toch nog reconstrueren. ‘Sommige tankers waren heel makkelijk herkenbaar, voor andere kostte het dagen van beeldanalyse’, schrijven Lisa Ward en Samir Madani van TankerTrackers. Zo kwamen ze erachter dat sommige olieladingen, bestemd voor China, in de Verenigde Arabische Emiraten overgepompt werden naar een ander schip, waarvan ook de transponder was uitgeschakeld.
Katenmuisspel
Van de 38 supertankers die de National Iranian Tanker Compa Van de die Iran bezit, zou een derde regelmatig de transponder uitschakelen. ny (NITC) bezit, zou een derde regelmatig de transponder uitschakelen. Een zestal, met sprookjesachtige namen als de Dream II en de Happiness I, dook nadien op voor de kust van India. Vermoed wordt dat NITC zich opmaakt voor een langdurig katenmuisspel na 4 november. De helft van de Iraanse olieexport in september ging naar twee landen: China en India.
Varen zonder ingeschakelde transponder is verboden. Volgens een internationaal verdrag moeten alle vrachtschepen op zee te allen tijde via hun transponder identificeerbaar zijn. Maar afdwingbaar is die verplichting niet.
De toenemende onduidelijkheid over de hoeveelheid olie die Iran verkoopt, veroorzaakt on rust op de markt. De olieprijs stijgt en de andere Opeclanden willen weten waar ze aan toe zijn. Vooral SaudiArabië, dat traditioneel de lakens uitdeelt in het kartel, ergert zich aan het eigengereide gedrag van Iran. De Opecleden willen immers weten hoeveel ze extra moeten oppompen om de verminderde Iraanse productie te compenseren. ‘Niemand heeft enig idee hoeveel
Iran na 4 november zal exporteren’, gaf de Saudische minister van Olie, Khalid alFalih, toe. Gespecialiseerde bedrijven zeggen dat de dagelijkse export in oktober ergens tussen 1 en 2 miljoen vaten lag. Een enorme onzekerheidsmarge, die overeenstemt met TankerTrackers’ inschatting dat spookschepen de helft van de export voor hun rekening kunnen nemen.
Het uitschakelen van de transponders is een beproefd systeem. Iran paste het ook al toe tussen 2011 en 2015, toen er eveneens sancties tegen het land van kracht waren. Ook andere landen, zoals Syrië, maken er gebruik van. Israël zou op die manier al olieleveringen van nietbevriende staten hebben ontvangen.
‘Niemand heeft enig idee hoeveel Iran na 4 november zal exporteren’
KHALID ALFALIH Saudische minister van Olie