De zombies zijn overal
Vandaag is het Halloween, maar zombies bestaan niet enkel op je tv. Ze zijn talrijk en doen maar een ding: anderen besmetten. Wie te dicht komt, heeft geen schijn van kans.
We geven toe, de wreedste zombies hebben het niet op mensen gemunt. Ze bestaan vooral in de vorm van parasieten die onfortuinlijke dieren besmetten, om zo de controle over te nemen, hun gedrag te veranderen en uiteindelijk andere dieren te besmetten. Dieren die dat noodlot ondergaan, overleven het doorgaans niet.
Roekeloze zwemmers
Vraag maar aan stekelbaarsjes. Die visjes moeten opletten voor visetende vogels die wel een hapje lusten dat te dicht bij het wateroppervlak zwemt. Maar als de stekelbaarsjes de lintworm Schistocephalus solidus in hun buikjes herbergen, worden ze roekeloos. Ze zoeken open ondiep water op, wat de kans vergroot dat vissende vogels hen kunnen vangen.
Dat is ook voor de vogel slecht nieuws, want de worm plant zich voort in vogeldarmen. Zorgen dat besmette stekelbaarsjes sneller worden opgegeten, is dus een tactische zet die belangrijk is in de cyclus van de lintworm.
Nu blijkt bovendien dat zelfs onbesmette baarsjes de dupe worden, publiceerden onderzoekers in het vakblad Proceedings of the Royal Society B. Want als de school genoeg zombievisjes bevat, kopiëren de gezonde baarsjes het riskante en vaak fatale gedrag.
Videogame
Wie zombies zegt, denkt misschien ook aan weinig gecoördineerd rondzwerven. En dat klinkt mieren in het tropische regenwoud in Brazilië bekend in de oren. Hun boosdoener is een schimmel, Ophiocordyceps unilateralis. Als kleine cellen van die schimmel op de mieren neerdwarrelen, beginnen ze zichzelf te kopiëren. De schimmeldeeltjes verbinden zich en vormen een dradennetwerk.
Vanaf dan bepaalt de schimmel wat de mier doet. Het insect zwerft rond, klimt uiteindelijk op een plant en bijt zich vast op 25 centimeter hoogte. Daar is de temperatuur en vochtigheidsgraad optimaal en kan de schimmel uitgroeien tot een lange draad die uit de mierenkop steekt. Het lichaam van de mier wordt overbodig en het insect sterft. De schimmeldraad zit vol schimmelcellen, die wederom neerdwarrelen en van mieren in de buurt zombies maken.
De ingenieuze werkwijze van de schimmel inspireerde de makers van het videospel The last of us. Zombies in het videospel
worden op dezelfde manier besmet.
Gelukkige kakkerlakken
Maar om ervoor te zorgen dat een dier zich gedraagt als een zombie, hoef je niet per se in zijn lichaam te leven. De juweelwesp zoekt bijvoorbeeld een geschikte kakkerlak uit om haar larf mee te voeden. Eerst brengt ze met haar angel een verdovingsmiddel toe dat de kakkerlak verlamt. Daarna spuit ze met chirurgische precisie een zenuwgif in bepaalde plaatsen van het insectenbrein. Als de kakkerlak opnieuw kan bewegen, begint hij zichzelf te kuisen. Dat is het moment voor de wesp om even te verdwijnen en een geschikte opslagplaats te vinden waar ze de kakkerlak straks naartoe zal brengen. Wanneer ze terug is bij haar slachtoffer, is de kakkerlak onder invloed van het gelukshormoon dopamine, dat in het wespengif zit. Daardoor vertoont hij geen enkele vluchtreactie meer. De wesp versleept de kakkerlak naar haar opslagplaats en legt er een eitje op. Met steentjes uit de buurt, sluit ze haar nest af. Daar slijt de zombiekakkerlak zijn laatste dagen terwijl hij langzaam wordt opgegeten door de wespenlarve, zonder enige tegenstand.
Griepvirus
En hoe zit het bij mensen? Wordt ons gedrag door indringers beïnvloed om besmetting te bevorderen? Wetenschappers denken van wel. In een studie gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Annals of Epidemiology keken onderzoekers naar het aantal mensen met wie we in contact komen net voor en net na een griepvaccinatie, die kleine stukjes van het griepvirus bevat. De resultaten verrasten: na vaccinatie verdubbelde het aantal contacten. De auteurs van het artikel vermoeden dat we dus socialer worden als stukjes griepvirus in ons lichaam belanden, waardoor dat sneller doorgegeven wordt en besmetting in de hand werkt. Maar die scène zal je niet snel te zien krijgen in The walking dead – niet bloederig genoeg.
Als stukjes griepvirus in ons lichaam belanden, worden we socialer. Die gedragsverandering zou besmetting in de hand werken