Kijk de vijanden van de democratie recht in de ogen
Wanneer een Europarlementslid het nazisme een linkse ideologie noemt, moet je daartegen ingaan. GEERT BUELENS betreurt dat de NVA dat niet gedaan heeft.
Zelfs in de kolom met sappige faits divers kwam het bericht vorige week niet voor in de Vlaamse kranten. En misschien maar goed ook, want wat zich vorige week afspeelde in het Europees Parlement, was helemaal geen fait divers. ‘Ik wil u er graag aan herinneren,’ zei het Britse parlementslid Syed Kamall tegen de Duitse sociaaldemocraat Udo Bullmann, ‘wanneer u het hebt over rechts extremisme, dat de nazi’s nationaalsocialisten waren. Het was een vorm van socialisme. Het is een linkse ideologie. Ze willen precies wat u nastreeft.’
Geschiedvervalsing van de eerste orde, maar de fractieleider van de Europese Conservatieven en Hervormers stond er bepaald niet bij te blozen. Hoe groot het protest van liberalen en sociaaldemocraten in het halfrond ook was, hij draaide niet bij. Kamall heeft zich daarna weliswaar verontschuldigd, maar wat de kern van de zaak betreft, week hij niet: ‘Ik ben het zo beu dat het nazisme een rechtse ideologie wordt genoemd.’
Een dweil is geen fascist
Volgens Hendrik Vos, hoogleraar Europese politiek, waren dit, naar de normen van het Europees Parlement, geen uitzonderlijke uitspraken. Had Nigel Farage Herman Van Rompuy niet ooit een ‘dweil’ genoemd? Oordeelde Silvio Berlusconi niet dat de Duitse sociaaldemocraat Martin Schulz geknipt was om in een film over de concentratiekampen een ‘Kapo’ (lid van de kamppolitie) te spelen? De vraag dringt zich op of dit goede vergelijkingen zijn. Een dweil is tot nader order geen fascist. En vooral: toen Berlusconi dit nummertje opvoerde, was dat uiteraard een bewuste slag onder de gordel, maar anders dan vandaag was het in 2003 geen uitspraak die in het parlement een aanvalstactiek uit het ranzige arsenaal van de altright legitimeert.
Kamalls Vlaamse fractiegenoot Sander Loones (NVA) zag er evenmin een been in. Op de website van Knack gaf hij aan dat de zaak na de excuses van de Britse conservatief afgesloten was: ‘Meneer Kamall heeft […] duidelijk gemaakt dat hij absoluut respect heeft voor iedereen die het opnam tegen het nazisme, communisme en elke andere vorm van extremisme.’ Wat Loones niet deed, was zich distantiëren van de aperte leugens dat het nazisme een linkse ideologie is en dat de sociaaldemocratie vandaag dezelfde dingen nastreeft. En daarmee begaf Loones zich eens te meer in troebel water.
Toen een meerderheid van het Europees Parlement in september oordeelde dat in Hongarije de rechtsstaat en fundamentele vrijheden in
het gedrang zijn, onthielden Loones en zijn NVAcollega’s zich. Het enige andere Vlaamse Europarlementslid dat het zogenaamde rapportSargentini niet steunde, was Vlaams Belanger Gerolf Annemans. In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen wilden Loones en co. allicht hun rechterflank afdekken. Die tactiek heeft niet overal gewerkt. Ook los van electorale overwegingen moet de partij van Bart De Wever zich dringend afvragen waar ze mee bezig is. Wil ze vooral herinnerd worden als de partij die er ooit in slaagde op democratische wijze extreemrechts in Vlaanderen af te stoppen, of vindt ze macht belangrijker dan democratische waarden? De manier waarop ze rechters aanvalt, journalisten intimideert en de handelingen van jonge extremisten bagatelliseert, doet het ergste vermoeden.
Adder Orban
Wanneer we in 2019 naar de Vlaamse, federale en Europese stembus gaan, zullen die verkiezingen niet alleen over migratie, milieu en sociale ongelijkheid gaan, maar ook – en misschien zelfs vooral – over de democratie an sich. Terwijl de NVA schwärmt met methoden die soms
akelig veel op die van Donald Trump en Viktor Orban lijken, heeft ook CD&V nog een belangrijke horde te nemen. De Vlaamse christendemocraten stemden laatst weliswaar voor het Sargentinirapport, maar tot nader order zitten ze nog wel met Orban in dezelfde fractie. Ze houden deze adder zogenaamd dicht bij de christendemocratische borst om te voorkomen dat hij al te giftig wordt, maar de ontwikkelingen van de laatste weken zouden Ivo Belet en co. toch stilaan van deze illusie verlost mogen hebben.
Orban bindt niet in, hij gaat steeds verder. Zo schendt hij nu de academische vrijheid door genderstudies te verbieden, een van de disciplines waarmee de Central European University in Boedapest wereldfaam verwierf. Die universiteit vormt al jaren het mikpunt van Orban en dreigt, de pesterijen en onzekerheid beu, op 1 december naar Wenen te verhuizen (DS 26 oktober).
Intussen wordt de door Orban en Trump aangezwengelde antisemitische hetze tegen de HongaarsAmerikaanse miljardair George Soros steeds akeliger – de aanslag door een Soroshater op de synagoge in Pittsburgh (DS 29 oktober) zou iedereen
Racistische samenzweringstheorieën zijn zo courant dat zelfs een journalist ze niet meer als dusdanig herkent
wakkergeschud mogen hebben. Vorige week had de NOS het in de allerzwartste antisemitische traditie over de ‘tentakels’ van de ‘jood Soros’. Een jammerlijke fout, gaf de hoofdredacteur toe, maar zulke ontsporingen tekenen een klimaat waarin racistische samenzweringstheorieën zo courant zijn dat zelfs een journalist ze niet meer als dusdanig herkent.
Iedereen die in de samenleving, als leraar, journalist of politicus, een megafoon in handen heeft, moet nu zijn verantwoordelijkheid nemen. Dat geldt dus ook voor de leiding van de NVA en CD&V: wie zich in dit klimaat niet ondubbelzinnig, in woorden en in daden distantieert van de vijanden van democratie en vrijheid, dreigt aan de verkeerde kant van de geschiedenis te belanden.