Waarom dit niet de laatste staking bij Aviapartner is
Brussels Airport kampt al jaren met stakende bagageafhandelaren. Zelfs als er afgelopen nacht een akkoord uit de bus kwam, blijven er knelpunten bij Aviapartner.
‘Ik heb vijftien jaar op de luchthaven gewerkt en elk jaar werd er gestaakt bij de bagageafhandelaars.’ Een exwerknemer op Brussels Airport legt de vinger op de wonde. De staking bij Aviapartner, die al zes dagen de luchthaven teistert, is dan wel de grootste in jaren, maar lang niet de eerste bij bagageafhandelaars in Zaventem. Duizenden reizigers zagen hun vlucht geschrapt. De economische schade is hoog opgelopen en het imago van de luchthaven en ons land kregen een stevige deuk.
Onderhandelaars zeiden gisteravond in de loop van de nacht een akkoord te verwachten. Dat Aviapartnerceo Clive Hopkins voor het eerst mee aan tafel zat, hielp, klinkt het. Bij het afsluiten van deze editie was er nog geen definitief akkoord, en ook als dat alsnog uit de bus kwam, is er vandaag nog hinder. Waar zijn de knelpunten om stakingen in de toekomst te vermijden?
1. Arbeidsvoorwaarden
Luchtvaartspecialisten Luk De Wilde en Eddy Van de Voorde (UA) wijzen erop dat Zaventem vaker kampt met stakingen dan andere Europese luchthavens. Twee (anonieme) exwerknemers op Brussels Airport spreken over een ‘gebrek aan arbeidsethos’ bij de bagageafhandelaars. Dat de directie maandag nog een deurwaarder stuurde omdat er (ver meende) sabotage zou plaatsvinden, illustreert die overtuiging.
Maar het personeel klaagt al jaren over de slechte werkomstandigheden (zie hiernaast). Vakbonden zeggen dat de directie af wil van de oudere, voltijdse en dus dure werknemers, terwijl ze jongeren met een flexibel contract aanwerft – vaak op interimbasis. Op die manier probeert de leiding van de bagageafhandelaars de grote en intensieve pieken in Zaventem op te vangen.
Vooral ’s ochtends en ’s avonds zijn er veel vliegtuigen die landen en opstijgen. Tijdens de middag is er minder activiteit en zitten ‘werknemers met hun duimen te draaien in de cafetaria’, zegt een werknemer van Swissport. Maar ze worden wel betaald.
De flexibele contracten wegen. ‘Sommigen hebben een 20urencontract, maar moeten vaker beschikbaar zijn door de onvoorspelbaarheid van vluchten als gevolg van, bijvoorbeeld, vertragingen’, zegt Lieveke Norga van het ACV. ‘Daardoor kunnen ze de job ook niet combineren met een andere baan.’
‘Er is zoveel op de prijs beknibbeld dat men naar onaanvaardbare arbeidsomstandigheden is geëvolueerd’
BEN WOLLANTS Kamerlid NVA
2. Management
Eind vorige week, kort na het uitbreken van de staking bij Aviapartner, vond ook bij concurrent Swissport sociaal overleg plaats. ‘De directie anticipeerde en beloofde permanent vijftien extra voltijdse equivalenten aan te nemen’, zegt Sandra Langenus van BTB. De vakbond noemt dat illustratief voor het ‘cultuurverschil’ tussen de twee bedrijven.
Volgens de bonden zijn er in het verleden al vaak afspraken gemaakt, maar kwam de directie van Aviapartner daar steeds op terug. Het is jarenlange frustratie die de bom heeft doen ontploffen. Het helpt niet dat de financiële situatie van Aviapartner al jaren precair is. Het bedrijf heeft 49 miljoen euro schulden en was in het verleden niet altijd stipt met beta lingen, zegt een bestuurslid van de Brussels Airport Company. Het adviesbureau Graydon geeft Aviapartner een kredietwaardigheidsscore van 0 op 100.
De eigenaar van Aviapartner, Laurent Levaux, doet er ook weinig aan om zijn imago als boeman weg te werken. Hij schuwt de verbale confrontatie met de vakbondsleiders niet. De andere eigenaar, het Britse durfkapitaalfonds HIG, had dan weer gehoopt om Aviapartner snel en met een forse winst te verkopen. Daardoor zijn er weinig investeringen in, bijvoorbeeld, materiaal gebeurd.
3. Aanbesteding
Het is de regering die heeft beslist om het aantal licenties voor bagageafhandelaars op de luchthaven te beperken tot twee, maar de Brussels Airport Company (BAC) schrijft de aanbestedingen uit en legt de voorwaarden op. Volgens de vakbonden houdt het bedrijf onder druk van de aandeelhouders daarbij alleen rekening met de prijs.
BAC is voor 25 procent (+1 aandeel) in overheidshanden, de rest zit bij het Canadese Pensioenfonds OTPP (39 procent) en de Australische investeringsgroep Macquarie (36 procent). ‘Er is een gezonde druk van de aandeelhouders en er worden mooie dividenden uitgekeerd’, zegt een lid van de raad van bestuur. ‘Vooral de Australische partner was veeleisend, maar hij is bijgedraaid (en wil zijn aandelen verkopen, red.).’ De woordvoerder van Brussels Airport wijst erop dat bij de laatste aanbesteding ook andere criteria, zoals veiligheid, in rekening werden gebracht.
Maar de overheid moet daar een grotere rol in spelen en waken over die criteria. Dat zeggen niet alleen de vakbonden, maar ook leden van de meerderheid. ‘De luchthaven is een economisch en strategisch belangrijke motor voor ons land. De overheid kan mee de hand hebben in cao’s, in loonbarema’s en in de werkomstandigheden om de race to the bottom een halt toe te roepen’, zegt CD&VKamerlid Veli Yüksel. ‘De bevoegde ministers kunnen zich niet wegsteken.’
‘Er is zoveel op de prijs beknibbeld dat men naar onaanvaardbare arbeidsomstandigheden is geevolueerd’, zegt zijn collega Ben Wollants (NVA).