Michel wil Trump en Kurz niet achterna
‘Er dreigt een perceptieprobleem.’ Ook de Belgische regering buigt zich over het Marrakech Migratieakkoord om de achterdochtige bevolking gerust te stellen.
Het lijdt geen twijfel dat België in december het Marrakech Migratieakkoord tekent. Toch wil de NVA een en ander tegen het licht houden. ‘Ik ga meer uitleg vragen aan minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon’, laat Theo Francken weten in een korte reactie vanuit de Verenigde Staten. Eerder schreef de staatssecretaris voor Asiel en Migratie op Twitter al dat ‘de zaken grondig bekijken altijd een goed idee is’.
De tekst zelf ligt evenwel onherroepelijk vast. De demarche van Francken komt laat en is wellicht ingegeven door de heisa in Oostenrijk en Nederland. Vorige week besloot de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz – in navolging van de VS en Hongarije – om het akkoord niet te ondertekenen. In Nederland maande de rechtse oppositie de bevoegde ministers aan om alles nog eens te bekijken. Zij spelen uitdrukkelijk in op het wantrouwen bij de publieke opinie.
In België bepaalde de tekst van het akkoord twee keer de agenda van een bijzondere werkgroep. Nooit maakten de NVAvertegenwoordigers voorbehoud. Binnen de regering wordt daarom van een ‘perceptieprobleem’ gesproken. De kwestie komt volgende week op de ministerraad. Premier Charles Michel (MR) verkiest dat de volledige regering het document steunt. Maar bij verschillende regeringspartijen bestaat begrip voor de NVA, die publiek enkele kanttekeningen wil ventileren.
Verder kan het evenwel niet gaan. Het idee dat België de kant kiest van Donald Trump, Victor Orban en Sebastian Kurz blijft voor Michel, en zijn minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open VLD), ondragelijk.
1. Wat is het Marrakech Migratieakkoord?
Het akkoord vormt de allereerste poging om een internationaal gedeelde visie uit te schrijven over hoe een veilige, ordelijke en reguliere migratie er moet uitzien en op welke manier dat kan worden bereikt. De tekst vertrekt van het principe dat migratie internationale samenwerking noodzaakt.
Het gaat niet om een verdrag, maar om een compact. Dat is vergelijkbaar met een resolutie in het parlement, een streefdoel. De tekst vermeldt uitdrukkelijk dat hij juridisch niet bindend is. Hij tast evenmin de autoriteit van de deelnemende landen aan. Punt 15 onderstreept de soevereiniteit om een eigen nationale migratiepolitiek uit te tekenen.
In Oostenrijk en Nederland blijven dat heikele punten. Nederlandse critici vrezen – parallel met de manier waarop de rechter op basis van het klimaatverdrag de Nederlandse overheid veroordeelde – dat het akkoord de poort openzet voor juridisch afdwingbare migratie. Maar het klimaatverdrag is bindend, het migratieakkoord niet.
De demarche van Francken komt laat en is wellicht ingegeven door de heisa in Oostenrijk en Nederland
Het Marrakech Migratieakkoord is geen verdrag maar een streefdoel. Het is juridisch niet bindend
2. Gaat het om een vrijbrief voor migratie?
Het Global Compact for safe, orderly and regular migration
telt 32 pagina’s en bevat 23 doelstellingen. Het akkoord, waaraan twee jaar werd gewerkt, leest buitengewoon omvattend en erg genuanceerd. Het wil reguliere migratie omkaderen en aanmoedigen maar tegelijkertijd de mogelijkheid van irreguliere migratie beperken of ontmoedigen (de tekst spreekt niet over (il)legaliteit). Alles vertrekt van de stelling dat geen enkel land ‘de uitdagingen en opportuniteiten van dit wereldfenomeen in zijn eentje aankan.’
‘Onzin’, beantwoordt de ngo 11.11.11. de vraag of het om een vrijbrief voor migratie gaat. ‘Het akkoord moet in de eerste plaats migratie beter omkaderen en via internationale samenwerking de negatieve uitwassen ervan tegengaan en de kansen die migratie met zich brengt, beter benutten.’ De organisatie denkt hierbij aan het afstemmen van arbeidsmarkten via arbeidsmigratie en diplomaerkenning, het faciliteren van geldtransfers en het ondersteunen van migranten bij hun terugkeer.’
In zekere zin bepaalt dit compact een ondergrens, zowel voor de migranten als voor de betrokken landen. De migranten, zelfs als ze niet regulier zijn, hebben recht op een menswaardige behandeling. Dat geeft landen van herkomst en landen van aankomst bepaalde plichten. De tekst laat uitdrukkelijk verplichte terugkeer, ja zelfs detentie, toe. Het recht om niet te worden teruggestuurd naar gevaarlijke landen sneuvelde.
Even goed gaat het om de noodzaak naar meer onderzoek, het opvoeren van de strijd tegen mensensmokkelaars of het uittekenen van een beleid die de pushfactoren voor migratie (economische of politieke instabiliteit, klimaatveranderingen) tegengaat. Er gaat ook aandacht naar het managen van grenzen.
3. Is het akkoord een diplomatieke mijlpaal?
Het Global Compact wordt gezien als een diplomatieke mijlpaal. Het kabinet van minister van Ontwikkelingssamenwerking De Croo benadrukt dat het een inspiratiebron – een referentietekst – kan zijn voor bindende akkoorden die landen vervolgens onder elkaar afspreken. Of het akkoord van invloed zal zijn op de huidige situatie, blijft onduidelijk.
11.11.11. vindt het opmerkelijk dat uitgerekend leiders die beweren erg bezorgd te zijn over migratie niet bereid zijn om mee te werken aan internationale oplossingen. ‘Het resultaat van dit terugplooigedrag – dat vooral binnenlandse electorale doeleinden moet dienen – zal enkel een nog grotere chaos op humanitair vlak zijn.’