Dat is zo opgelost met een VRbril

Therapie in een virtuele realiteit is op zich niet nieuw. In 1990 beseften wetenschappers dat de techniek kan werken als patiënten ook angstig reageren op gesimuleerde prikkels. In de eerste experimenten moesten mensen met hoogtevrees in een virtuele wereld een glazen lift instappen. De proefpersonen panikeerden, net als in de echte wereld. Dat betekende dat er therapeutisch potentieel was.

Door die vorm van blootstelling te gebruiken, konden onderzoekers therapie geven die hoogtevrees sterk deed verminderen, zonder patiënten te moeten laten wennen aan echte hoogtes.

Vandaag wordt virtuele psychotherapie gebruikt bij heel wat angstprikkels, waaronder spinnen, naalden en vliegtuigen. Dat is mogelijk omdat onze hersenen zichzelf in de maling nemen. Het deel van ons brein dat met emoties omgaat, het limbisch systeem, reageert in luttele milliseconden op prikkels rondom ons. Maar onze rede werkt trager, het duurt langer om rationeel na te gaan of de spin die rondkruipt echt is en of een paniekreactie wel nodig is.

De therapie breidt zich inmiddels uit tot meer genuanceerde aandoeningen zoals sociale angst en posttraumatische stressstoornissen. Een onderzoeksproject aan de KU Leuven richt zich tot adolescenten en jongvolwassenen. Die komen in virtuele schoolkantines en cafés terecht. ‘Sommige deelnemers kampen met een jeugdtrauma, anderen niet’, zegt Ruud van Winkel, psychiater en onderzoeker aan het Universitair Psychiatrisch Centrum van de KU Leuven. ‘We vragen hen aan te geven hoe angstig ze zijn terwijl ze worden benaderd door verschillende virtuele personen. Dat zal ons leren hoe we een optimale virtuele context kunnen creëren, waarin we in de nabije toekomst patiënten met een jeugdtrauma kunnen helpen’.

Blaffende honden

In een virtuele realiteit kan je bovendien dingen doen die elders niet mogelijk zijn. De therapeut heeft controle over wat er gebeurt en door de prikkels stapsgewijs intenser te maken, kan therapie veel efficiënter zijn. Bij een patiënt met een Schakel even uw limbisch systeem uit, want deze spin is niet echt. trauma kunnen de omstandigheden nauwgezet worden gesimuleerd, waardoor de beleving authentieker wordt. Als de traumatische gebeurtenis ’s middags plaatsvond, wordt de wandklok in de virtuele ruimte op 12 uur gezet. Als een patiënt zich een blaffende hond herinnert, wordt dat geluid geprogrammeerd. ‘Onze collega’s in Londen kunnen al aanpassingen maken in de virtuele omgeving terwijl de patiënt zich erin bevindt’, vertelt Van Winkel. ‘Ze wijzigen de etnische afkomst van virtuele personen, en veranderen omgevingsgeluiden. Luid gelach op de achtergrond verergert bijvoorbeeld sociale angst’.

Bovendien is de technologie betaalbaar geworden. ‘Met een paar duizend euro’s kan je aan de slag’, zegt van Winkel. ‘Het programmeren van de virtuele omgeving is het duurst, maar door samenwerkingen kan die kost gedeeld worden’.

Mengvorm

Het hoeft ook niet volledig virtueel. Koreaanse onderzoekers experimenteren met een mengvorm van virtuele en echte prikkels om paniekaanvallen te verhelpen. Als hun patiënten een paniekaanval krijgen, belanden ze met een muisklik op een rustig virtueel strand. Tijdens hun therapie houden patiënten een voorwerp vast dat langzaam pulseert op de maat van een kloppend virtueel hart in hun gezichtsveld. Daardoor daalt hun eigen hartslag, wat hun aanval minder zwaar maakt.