Tvkijken met een meisje van twaalf
Van ‘Riverdale’ over ‘Stranger things’ tot ‘Friends’. Tvkijken met een twaalfjarige is niet alleen plezant, het is ook leerrijk. Voor beide partijen. Ik leg haar nostalgietv uit, zij toont me memes afgeleid van ‘Friends’.
Alles is begonnen met een poging om 13 reasons why te omzeilen. Mijn dochter was nog geen twaalf (ondertussen is ze het net geworden) toen ze op Netflix die serie wilde bekijken over een meisje dat zelfmoord pleegt. Dat leek me te vroeg, vooral vanwege die veelbesproken, expliciete zelfmoordscène in de allerlaatste aflevering. Dus zocht ik met haar naar iets anders. Sindsdien kijken we samen tv. En dat is tegelijk groots én heel klein. Want het is gewoon in de zetel kruipen met een dekentje. Maar het is ook samen – voor het eerst écht samen – tvkijken.
Oudersvannu krijgen namelijk zo’n elf jaar lang wel een en ander te verduren als het op tvkijken aankomt. Terwijl mijn generatie het destijds moesten stellen met
Club Dorothée op zaterdagochtend, spuwen zenders tegenwoordig nonstop prefab kindervertier. Disney Channel en Nickelodeon zenden de klok rond afschuwelijk kitscherige programma’s uit. Ze zijn steevast gedubd en iemand – vermoedelijk een robot, in elk geval niemand die ook maar enig benul heeft van humor – heeft er lukraak een lachband onder gemonteerd. Het is om knettergek van te worden.
Tegelijk heeft VTM de laatste jaren fors ingezet op familietelevisie: liveshows op vrijdagavond die opgebouwd zijn volgens vaste, bijna wiskundig accurate televisieformules. Kinderen lepelen ze gretig binnen en het idee is dat hun ouders naast hen op de sofa glimlachend meegenieten. Maar ik ben een te cynische tvkijker om al dat tvgeluk zwijgend te ondergaan. En cynisme doet mijn dochters ogen rollen. Dus kijken we maar niet samen.
Riverdale was het compromis. Ze had er via vriendinnetjes op school over gehoord. Ik zou meekijken om een oogje in het zeil te houden. Riverdale is een highschool
reeks, de Beverly Hills 90210 van nu, maar dan met moorden, ontvoeringen en stiekeme zwangerschappen. Of zoals Heartbreak
High, maar dan minder maatschappelijk accuraat, en cartoonesker. Maar evenzeer: zwijmelende verliefdheden en grof bedrog.
Spontaan zou ik Riverdale niet bekijken, maar de serie wekte wel mijn journalistieke nieuwsgierigheid. Kinderen krijgen is namelijk de snelste manier om je voeling met alles wat hip and happening is in één klap te verliezen – en onder jonge tienermeisjes is Riverdale wel zeker hip
and happening. Zodra kinderen een jaar of elf zijn, beginnen ze de dingen op te pikken die jij als gehaaste en overwerkte ouder jarenlang noodgedwongen links liet liggen. Plots leer je bij door gewoon naar hen te luisteren – dat moet misschien wel het best bewaarde geheim onder ouders zijn.
Vanaf dag één als moeder brak het koud zweet me uit bij de gedachte dat er een puberteit aankomt. Want zodra het slaapgebrek en de gebroken ellebogen eindelijk achter de rug zijn, is daar plots de puber
(tadaa!). Die slaat met deuren en mompelt lelijke woorden achter je rug. Niemand heeft me ooit verteld over de windstilte die eraan voorafgaat: die kloof van rust en gezelligheid net voor de puberteit begint. Mijn dochter roept nog ‘chips’ als ze vloekt, vleit zich op de sofa nog graag tegen me aan of legt haar hoofd op mijn schoot terwijl we bingen.
Absurde nostalgie
Aan Riverdale houdt ze een fascinatie voor Cole Sprouse over. Die jongen speelt de rebelse Jughead – hij doet dat in elke scène met een vreemdsoortige muts op zijn hoofd. Er hangt een poster van Cole Sprouse in haar kamer. Er staat een tekening van hem op de screensaver van haar telefoon. Ze volgt hem op Instagram. Elke generatie heeft zijn eigen meisjesidool. Luke Perry, dé hottie uit Beverly Hills 90210, speelt overigens ook mee in Riverdale. Als de vader van een van de hoofdpersonages. Toen we de eerste twee seizoenen van
Riverdale er helemaal door gejast hadden, stelde het algoritme van Netflix ons opnieuw 13 reasons why voor. Ik besloot een versnelling hoger te schakelen: naar Stran
ger things. Dat was een risico, want nu en dan akelig voor een kind. Maar ze hapte toe en ze kan wel tegen een stootje, zo blijkt.
Wanneer die serie gemaakt is, vraagt ze me na enkele afleveringen, alles ziet er zo oud uit, vindt ze. Zelf gokt ze dat het niet zo lang na E.T. moet zijn geweest. Ze is verbaasd als ik zeg dat ze in 2016 gemaakt is. Terwijl ik haar nostalgietv uitleg, besef ik hoe absurd dat concept eigenlijk is. Ik vertel haar dat de makers ongeveer zo oud zijn als haar moeder, maar heimwee hadden naar de films en series uit hun jeugd. En daarom een reeks gemaakt hebben die er nu en dan naar verwijst.
Daarom lijkt Stranger things soms een beetje op ET, of op Ghostbusters – daarvan kent ze jammer genoeg alleen die vreselij ke remake van enkele jaren geleden. Af en toe wijs ik haar op referenties naar de jarentachtigjeugd, maar meestal laat ik het zo. Want wat heeft ze er uiteindelijk aan?
Nadat ik haar een slim montagetrucje heb getoond, vindt ze er plezier in om er zelf zo veel mogelijk te ontdekken. Plots snap ik die voetbalgekte van vaders aan de zijlijn van velden waar hun zonen voetballen. Samen geïnteresseerd zijn in hetzelfde: het is heerlijk. In de auto op weg naar de winkel of te voet naar huis van haar dansles vertelt ze me over afleveringen die ze zonder mij bekeken heeft, wat ze er goed aan vindt. En als ik veelbetekenend glimlach om wat nog zal komen, smeekt ze om niets te spoilen. We zijn moeder en dochter, maar we verschillen als we tvkijken. Ik zou als elfjarige nachten niet geslapen hebben van
Stranger things. Zij vindt het spannend, maar slaapt als een roos. En ze verafschuwt spoilers, terwijl ik graag weet wat er komt.
Omgekeerde referenties
Ergens halverwege het tweede, wat mindere seizoen, van Stranger things besef ik dat ik haar al een paar keer een dialoog woordelijk en synchroon met de personages op het scherm heb horen mompelen. Waar ze die van kent, vraag ik haar. Van Tiktok, zegt ze, doelend op de populaire lipsyncapp die tot voor kort Musical.Ly heette. Op die app playbacken zij en haar vrienden behalve korte fragmenten uit popliedjes soms ook dialogen – blijkbaar zonder dat ze een benul hebben waar die vandaan komen. Uit series en films dus. Het zijn omgekeerde referenties; van het afgeleide náár het origineel. Het zijn de referenties die jonge tieners anno 2018 maken: dingen die ze oppikken via sociale media herkennen ze vervolgens op het scherm.
Ik zou als elfjarige nachten niet geslapen hebben van ‘Stranger things’. Zij vindt het spannend, maar slaapt als een roos
Stranger things koste ons nog geen maand. En het derde seizoen van Riverdale laat nog even op zich wachten. Dus stelt zij Friends voor. De reden daarvoor heet Cole Sprouse. Die speelt ook mee in Friends: hij is Ben, het zoontje van Ross. Ze kijkt afleveringen lang reikhalzend uit naar zijn geboorte.
Tweede leven als gifje
Bij een aflevering ver over de helft van het tweede seizoen drukt ze plots op de pauzeknop. Joey heeft zichzelf net voor het eerst op tv gezien als zijn personage in de soap Days of our lives: Dr. Drake Ramoray. ‘Dat is een meme’, zegt ze. Ze neemt haar telefoon en ze toont me een gifje waarop Joey te zien is terwijl hij met wijd opengesperde ogen wijst naar zichzelf in een doktersjas op een tvscherm. Friends blijkt er vol mee te zitten: met fragmenten die tegenwoordig als gifjes online een tweede leven leiden.
Behalve van Ben is ze ook fan van Chandler en zijn humor (het komt nog goed met haar) en van ‘Smelly cat’, het onooglijke nummertje dat Phoebe te pas en te onpas inzet. Dat nummer kende ze van Youtube, waar ze het Taylor Swift heeft zien zingen samen met Lisa Kudrow.
Intussen zijn we ergens in het zesde seizoen van Friends aanbeland. Cole Sprouse kan inmiddels fietsen. De seizoenen die opgenomen zijn terwijl Matthew Perry met drank en pillenverslaving worstelde en die hij zich naar eigen zeggen niet meer kan herinneren, hebben we net achter de kiezen. Het was voor mij een blij weerzien, maar nu beginnen de soms wel erg homofobe en seksistische mopjes (dit is pre#MeTootv) me op de heupen te werken. Misschien is het toch stilaan tijd voor 13 reasons why – misschien moeten we nog snel samen kijken, voor de puberteit daar is. Ze is er klaar voor.
Denk ik.