Kan Muellers rapport Trump politiek nog wel raken? VOORAF
Als Trump na zijn Justitieminister Sessions straks ook speciaal aanklager Mueller zou ontslaan, wijst dat erop dat de Amerikaanse president denkt dat hij daarmee wegkomt zonder een politieke prijs te betalen.
Daags na de Congresverkiezing in Amerika heeft president Donald Trump zijn minister van Justitie Jeff Sessions ontslagen, en tijdelijk vervangen door stafchef Matthew Whitaker. Die overziet nu het Ruslandonderzoek van de speciale aanklager Robert Mueller. Sessions had zichzelf in dat onderzoek gewraakt, omdat hij na contacten met Russen als betrokken partij kon worden beschouwd. Hij liet de supervisie op het onderzoek over aan onderminister Rod Rosenstein, een Republikein die zich erg onafhankelijk opstelt. Het is momenteel onduidelijk welke rol Rosenstein nog speelt.
BRUSSEL I Al meer dan een jaar werkt aanklager Robert Mueller met een zwaard van Damocles boven het hoofd. President Trump doet Muellers onderzoek consequent af als ‘bedrog’ en spreekt van een politieke ‘heksenjacht’ tegen zijn bewind. Trumps radicale achterban vindt net hetzelfde. Bij zijn supporters zou Trump dan ook geen enkele politieke prijs betalen als hij straks ook Mueller ontslaat.
De nieuwe Justitieminister ad interim lijkt op dezelfde lijn te zitten als de president. Matthew Whitaker liet zich al ontvallen dat Muellers onderzoek volgens hem te ver gaat. Als toezichthouder krijgt Whitaker nu heel wat macht.
1. Kan Whitaker het onderzoek saboteren?
zijn onderzoek voorleggen aan de minister van Justitie, die daarna eigenhandig beslist wat ermee gebeurt. Whitaker kan Muellers onderzoek ook financieel droogleggen, en de speciale aanklager verplichten bepaalde sporen niet verder te onderzoeken. Hij kan Mueller dus inhoudelijk saboteren.
Maar in de VS wordt het spel nog vuiler gespeeld en kan de sabotage van vele kanten komen. Bedrijven specialiseren er zich in de zoektocht naar modder over politieke tegenstanders. Muellers kantoor heeft onlangs de FBI ingelicht dat enkele vrouwen veel geld zou zijn beloofd, als ze Mueller publiek van seksueel wangedrag zouden beschuldigen. Muellers kantoor werd daarover door enkele journalisten getipt.
2. Wat onderzoekt Mueller precies?
Als speciale aanklager onderzoekt Mueller of er naar aanleiding van de Amerikaanse presidentsverkiezing in 2016 contacten waren tussen de Russische regering en Trumps campagneteam. Niet Mueller, maar wel de toenmalige FBIdirecteur James Comey begon met dat onderzoek, maar Comey werd door president Trump ontslagen. Kort daarna, in mei 2017, nam Mueller het over.
3. Kwam Mueller al iets op het spoor?
‘Protect the Investigation’ is een nieuwe, politiek neutrale organisatie, die het brede publiek wil informeren over Muellers onderzoek en op haar website nauwgezet rapporteert over de stand van zaken ervan. De cijfers zijn veelzeggend. Muellers team heeft al 32 individuen en 3 organisaties aangeklaagd voor in totaal 191 misdrijven. Acht verdachten zijn intussen schuldig bevonden, onder wie vijf voormalige medewerkers van Donald Trump, en vier onder hen kregen al een gevangenisstraf. De schuldigen zijn geen kleine garnalen. Het gaat onder anderen om Trumps oudcampagneleider Paul Manafort, zijn voormalige nationale veiligheidsadviseur Michael Flynn, en zijn voormalige persoonlijke advocaat Michael Cohen.
Om de campagne voor de Midterms niet te verstoren, hield Muellers team zich even koest, door niemand te dagvaarden of te laten arresteren. Daarom was de verwachting dat Mueller meteen na de verkiezingen er weer volop tegenaan zou gaan – misschien wel door zijn langverwachte eindconclusie te formuleren. Het werd evenzeer verwacht dat Trump dit zou proberen te voorkomen, bijvoorbeeld door Sessions of Rosenstein te ontslaan, of op een zijspoor te zetten. Daarom kwam Sessions’ ontslag niet als een verrassing.
4. Heeft Mueller te lang met zijn conclusie gewacht?
Philip Allen Lacovara vindt van wel. Hij is de voormalige stafhouder van het district of Columbia (waarin Washington ligt) en was adviseur van de aanklagers in het Watergateonderzoek. Lacovara begrijpt niet dat Mueller zijn eindrapport tot na de Midtermverkiezing heeft ingehouden, schrijft hij
Muellers kantoor heeft onlangs de FBI ingelicht dat enkele vrouwen veel geld zou zijn beloofd, als ze Mueller publiek van seksueel wangedrag zouden beschuldigen
Muellers team heeft al 32 individuen en 3 organisaties aangeklaagd voor in totaal 191 misdrijven. Acht verdachten zijn intussen schuldig bevonden, onder wie vijf voormalige medewerkers van Donald Trump
in The Washington Post. Mueller heeft zijn eindconclusie volgens hem te lang uitgesteld, waardoor die nu politiek irrelevant wordt. Wat Muellers bevindingen ook zijn, zo vreest Lacovara, de Democraten (die de meerderheid in het Huis hebben veroverd) zullen in de Senaat nooit meer voldoende steun vinden voor Trumps afzetting, nu de Trumpaanhangers zich daar nog verder hebben versterkt.
Het is ook zeer de vraag of de wettelijke bescherming van Muellers onderzoek, die klaarlag maar door de Republikeinse senaatsvoorzitter Mitch McConnell als ‘overbodig’ werd omschreven ‘omdat Muellers baan niet in gevaar is’, er nu alsnog komt. De Senaat is nog strakker in Republikeinse handen, en het nieuwe Huis krijgt pas vorm in januari. En tot die tijd kan er nog veel gebeuren.
Gesteld dat Muellers onderzoek wordt stopgezet, dan zouden de Democraten inzage in zijn rapport kunnen eisen. Maar de kans is groot dat Trump dat dan afschermt met zijn presidentiële macht (‘executive privilege’).
De Democratische oppositieleidster in het Huis, Nancy Pelosi, zei dinsdagnacht in haar overwinningsspeech dat de ‘checks and
balances’ van de grondwet nu weer kunnen worden toegepast op Trump. Maar Lacovara vreest dat daarvoor alvast niet op de conclusies van het Ruslandonderzoek kan worden gerekend.