Poolse regering marcheert met extreemrechts
Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, hield voor het eerst in vier jaar een politieke toespraak in eigen land. Mogelijk stelt hij zich in 2020 kandidaat voor de Poolse presidentsverkiezingen.
Waar in veel Europese landen dit weekend vrede en verzoening centraal stond, organiseerde de Poolse regering een optocht waarin extreemrechts mee opstapte. Tweehonderdduizend Polen herdachten de honderdjarige onafhankelijkheid van hun land. Ze liepen mee in een optocht waaraan niet alleen de regering deelnam, maar ook extreemrechtse groepen en zelfs neofascisten uit Italië. Af en toe werd er ‘Weg met de Europese Unie’ gescandeerd’.
De slogans die in Polen normaal elk jaar op elf november worden geroepen, waaronder ‘Puur Bloed’ of ‘Europa zal wit of onbewoond zijn’, waren er dit jaar, op vraag van de regering, niet bij.
Onafhankelijkheid
Elf november 1918 was de dag waarop Polen weer een soevereine staat werd, nadat het land 123 jaar verdeeld was tussen Pruisen, Rusland en OostenrijkHongarije. Sinds 2009 verzamelen de Poolse nationalisten en extreemrechtsen op die dag om de Poolse identiteit en eigenheid te benadrukken. Een van de organisatoren van de mars is OMR (Obóz NarodowoRadykalny, Nationaal Radicaal Kamp), een beweging met wortels in een antisemitische, fascistische beweging tijdens het interbellum.
Dit jaar had de betoging de belangrijkste extreemrechtse mars in heel Europa moeten worden, kopstukken uit Europa hadden maandenlang geleden al toegezegd.
Vorige week had de burgemeester van Warschau nog geprobeerd om de mars te verbieden, maar ze werd teruggefloten door een rechter die vond dat het recht op vrije meningsuiting in het gedrang kwam.
Bruine dag
Om te vermijden dat deze belangrijke dag voor Polen een te bruine tint zou krijgen, heeft de Poolse regering er een nationale mars van gemaakt, waaraan alle politieke krachten mochten deelnemen. Ook de fascisten waren welkom, maar zonder opruiende spandoeken.
Na lang dralen zijn de nationa listen ingegaan op het aanbod, maar de oppositie en de beroemde voormalige vakbondsleider Lech Walesa bedankten voor de eer. Zij zijn van mening dat de conservatieve PiSregering (van de Partij voor Recht en Rechtvaardigheid) het nationalistisch vuur in haar land aanwakkert en het extreemrechtse gedachtegoed legitimeert.
De liberale oppositie vindt het geen toeval dat zaterdagavond een groot standbeeld van Lech Kaczynski werd onthuld. De voormalige president en tweelingbroer van de huidige sterke man van de regering kwam op 10 april 2010 in een vliegtuigcrash om het leven. De regering beweert geregeld dat hij het slachtoffer was van een politiek complot.
Comeback
Tegelijk heeft de belangrijkste politieke tegenstander van de regering zaterdag een opmerkelijke comeback gemaakt. Donald Tusk hield er zijn eerste toespraak voor een groot publiek op vaderlandse bodem als voorzitter van de Europese Raad. Hij hamerde op de Europese waarden en veroordeelde het nationalisme. ‘Zij die blij zijn om het toenemende nationalisme in Europa, zij die zich inzetten voor desintegratie en conflict, zijn een bedreiging, ook voor de Poolse onafhankelijkheid’, zei hij in de stad Lodz. Tusk benadrukte dat het Poolse volk zelf beslist of het politici kiest die met de Europese Unie willen breken.
De laatste vier jaar heeft Tusk zich gedeisd gehouden in Polen en zelden politieke uitspraken gedaan. Deze uitgesproken oppositiespeech voedt de geruchten dat Tusk zich warmloopt voor de Poolse presidentsverkiezingen in 2020. Hij wil een proEuropees alternatief voor de huidige PiSregering vormen.
‘Zij die blij zijn om het toenemende nationalisme in Europa, zijn een bedreiging voor de Poolse onafhankelijkheid
Toekomst
Een eeuw nadat Polen op eigen benen ging staan, weet het nog altijd niet welke richting het uit wil. Kiest het voor een isolationistische koers, waarin kerk, traditie en eigen volk de ijkpunten zijn, of volgt het de Europese weg waar solidariteit, globalisering en verlichting belangrijke pijlers zijn?
DONALD TUSK Voorzitter Europese Raad