Bingodrinkers en omazuipers
Bijna 1 op de vier patiënten die op de spoed belanden door alcoholmisbruik, is ouder dan 65. Hun aantal verdubbelde haast in tien jaar. Grootouders, waarom drinken jullie?
BRUSSEL I Nog nooit eerder belandden zoveel senioren op een spoedafdeling door overmatig alcoholgebruik. In 2017 ging het om 17.000 65plussers. Bijna dubbel zoveel als tien jaar geleden, blijkt uit cijfers van Het Intermutualistisch Agentschap (IMA).
Bingedrinken, comazuipen … het zijn termen die we doorgaans associëren met jongeren. 2.334 minderjarigen belandden vorig jaar op de spoed door alcoholintoxicatie. Ook dat is een triest record.
De Belgen zijn met z’n allen meer gaan drinken het voorbije decennium. Maar de grootste groep problematische drinkers zijn niet de jongeren. Van wie op spoed terechtkomt met een ernstige alcoholintoxicatie, is 61 procent ouder dan 44. De meeste drinkers zijn tussen 45 en 64 jaar oud (37 procent). Maar de 65plussers (24 procent) zijn aan een stevige inhaalbeweging bezig.
Waarom grijpen oma en opa zoveel naar de fles?
‘Alcohol neemt een belangrijke plaats in binnen onze maatschappij’, zegt professor en urgentiearts Paul Calle . ‘Van begrafenis tot babyborrel, we zien in alles de gelegenheid om een fles boven te halen. Wie werkt, voelt nog een rem. In de week doen we het rustiger aan, we moeten de volgende ochtend fris zijn. Gepensioneerden hebben als het ware permanent weekend. De aperitiefcultuur kan haast dagelijks. Hoe meer vrije tijd, hoe meer alcohol.’
Maar wie drinkt, viert niet altijd feest. ‘We zien steeds meer eenzame patiënten op de spoed, die vertellen dat ze drinken omdat de alcohol verdooft.’ Ouderen leven langer zelfstandig en langer alleen. Dat betekent ook dat er minder sociale controle is. ‘Senioren ontkennen of minimaliseren hun alcoholgebruik veel vaker dan jongeren. Twee glaasjes maar dokter. Terwijl ze een hele fles achteroversloegen.’
Noem bejaarden geen bingedrinkers. ‘Bingedrinkers hebben als doel zo snel mogelijk dronken te worden. Jongeren doen dat, maar senioren niet. Die zitten om 18 uur met een glas jenever of porto voor tv. En nog één. En nog één. Het is een continuüm. En als ze naar het toilet gaan, vallen ze.’
Verdoken dronkenschap
De symptomen bij ouderen zijn doorgaans anders dan bij jongeren. Ze drinken zich niet in coma en liggen niet de hele nacht te braken. ‘Ze komen binnen met hartproblemen, een pancreasontsteking, leverfalen. Of ze zijn gevallen en hebben een gapende hoofdwonde of gebroken heup. Die komen niet in deze alcoholstatistieken terecht. Ik ben er dan ook zeker van dat het nog erger is gesteld met de senioren dan de cijfers doen vermoeden’, zegt Calle.
Tom Evenepoel van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) noemt het zorgwekkend dat ouderen zoveel drinken. ‘65 is de leeftijd waarop ouderdomskwaaltjes opkomen. Alcohol verergert dat, denk aan ge heugenverlies of hartfalen. Die mensen slikken ook meer medicatie. Maar pakweg slaappillen en bloeddrukverlagers combineren heel slecht met drank.’ Evenepoel spreekt over ‘een generatie die nooit kritisch naar alcohol heeft leren kijken’. Vandaar dat VAD specifiek in lokale dienstencentra, waar senioren hun vrije tijd besteden, sensibiliseringscampagnes voert. ‘We kregen bezorgde telefoontjes van vrijwilligers aan de bar. Onder de bingo of het kaarten bestellen senioren hun vierde zware bier. Hoe moeten we reageren?’
Worden bejaarden sneller dronken? ‘De alcoholspiegel stijgt bij iedereen evenveel, maakt niet uit of je 18 of 88 bent’, weet Calle. ‘Maar de snelheid waarmee het daalt, is heel verschillend. Ouderen breken alcohol minder efficient af.’
Er zijn de senioren die al langer te veel drinken. Met het ouder worden lopen ze chronische schade op. Hun organen laten het afweten. Het effect van jaren drankgebruik stapelt zich op. Maar er is ook de groep die pas op latere leeftijd te veel is gaan drinken.
‘Het is een leeftijdsgroep die vaker verlies ervaart’, zegt psychiater Hendrik Peuskens. ‘Hun partner of een vriend sterft, ze zien hun eigen mogelijkheden afnemen. Ze rouwen. Terwijl de klassieke bronnen van troost en zingeving – het geloof – wegvallen. Ze misbruiken alcohol als troost.’
Babyboomers drinken een pak meer dan de generaties voor hen. Eén op de vier drinkt elke dag. Dat voorspelt niet veel goeds. Ze staan aan de kaap van 65 jaar of zijn die al gepasseerd. Als ze op dit elan voortdrinken, zullen ze de komende jaren almaar meer op de spoed belanden.
‘Ik ben er zeker van dat het nog erger is gesteld met de senioren dan de cijfers doen vermoeden’
PAUL CALLE
Urgentiearts