Verwaarloosde tropische ziektes treffen wereldwijd meer dan een miljard mensen en kosten ontwikkelingslanden handenvol geld

Te weinig bedrijven ontwikkelen te weinig medicijnen voor ontwikkelingslanden. ‘Als ook maar één van de spelers zich terugtrekt, heeft dat een enorme impact.’

BRUSSEL I De zoektocht naar nieuwe medicijnen en vaccins met topprioriteit voor mensen in ontwikkelingslanden wordt grotendeels gevoerd door vijf farmaceutische bedrijven, blijkt uit de Access to Medicine Index. De bedrijven GSK, Novartis, Johnson & Johnson, Merck en Sanofi zijn goed voor 63 procent van het onderzoek en de ontwikkeling (O&O) rond levensnoodzakelijke medicijnen en vaccins.

‘Het feit dat een handvol bedrijven het overgrote deel van de meest urgente O&O voor zijn rekening neemt, maakt duidelijk hoe precair deze situatie is. Als ook maar één van de spelers zich terugtrekt, heeft dat een enorme impact’, zegt Jayasree K. Iyer, algemeen directeur van de Access to Medicine Foundation.

Uit de index blijkt ook dat de farmaceutische branche zich voornamelijk richt op vijf ernstige ziektes: malaria, hiv/aids, tuberculose, de ziekte van Chagas en leishmaniasis. Deze ziektes staan hoog op de prioriteitenlijst van de Wereldgezondheidsorganisatie – in totaal staan 45 ziektes op die lijst.

Nieuwe geneesmiddelen in ontwikkelingslanden zijn nodig. Omdat ze beter zijn dan huidige medicijnen, omdat ze goedkoper zijn of omdat ze resistentie tegen bestaande medicijnen tegengaan. Verwaarloosde tropische ziektes treffen wereldwijd meer dan een miljard mensen en kosten ontwikke lingslanden handenvol geld.

Focus op westerse en Aziatische markt

Het probleem is dat ontwikkelingslanden weinig commerciële mogelijkheden bieden. Vandaag wordt driekwart van de geneesmiddelen gemaakt voor de welgestelde westerse en Aziatische markt, waar farmabedrijven hun dure en risicovolle investeringen gemakkelijker kunnen terugverdienen.

‘Het is belangrijk de nuance te maken dat toegang tot geneesmiddelen niet alleen een vraagstuk voor de farmaceutische industrie is’, stelt Iyer. ‘Die toegang kan alleen verzekerd worden als ook overheden en ondersteunende organisaties mee aan de kar trekken.’ Het meeste onderzoek naar prioriteitsziektes vindt vandaag dan ook plaats binnen publiekprivate samenwerkingen, waarbij internationale fondsen investeren in onderzoek en ontwikkeling.

Maar die projecten leveren onvoldoende nieuwe geneesmiddelen op, en lang niet alle prioriteitsziektes komen aan bod, blijkt uit de index.