Annies boomstamjaren
‘Ik was een soort boomstam begroeid met mos’, zei schrijf ster Annie M.G. Schmidt in 1992 in een legendarisch interview met Ischa Meijer – een plastische omschrijving van hoe ze zich in haar jonge jaren vaak heeft gevoeld. Haar kleinzoon Jonathan van Duijn was pas zeven toen ze in 1995 overleed. In een vierdelige documentaire gaat hij op zoek naar de plekken en gebeurtenissen die haar leven hebben bepaald.
Hij reist naar Kapelle in Zeeland, waar Schmidt in 1911 geboren werd als dochter van een dominee. Haar dominante moeder Truida gaf haar een stadse opvoeding: geen plat accent en Zeeuwse klederdracht voor haar Annie. Op de foto’s die Van Duijn toont, zie je een mollig kind dat wat ongemakkelijk in haar vel zit – een buitenstaander. Wat hij er niet bij zegt, is dat dit gevoel haar een leven lang heeft achtervolgd. Hij heeft het over haar slechte cijfers op school, haar rebelse puberge drag, haar eerste wilde nacht met een van top tot teen in leer gehulde piloot. De anekdotes worden netjes aan elkaar geregen en gelardeerd met foto’s, histo rische beeldfragmenten, beelden van de kleinzoon die in Schmidts voetsporen volgt en passages uit haar werk – in deze aflevering vooral soms te lang uitgesponnen fragmenten uit musicalnummers. Al is het wel leuk eraan te worden herinnerd dat ‘Op een mooie pinksterdag’ en ‘Vluchten kan niet meer’ ook uit Schmidts koker komen.
Truida wilde Annie in het gareel krijgen en stuurde haar naar Den Haag om notariaat te studeren onder de hoe de van haar oudere broer Wim, maar de domineesdochter amuseerde zich liever met feesten, film en jongens. In 1930 raakte ze zwanger van ‘een jongen met wie het nooit wat kon worden’, zo als Van Duijn laconiek meldt, omdat hij homoseksueel was – een begrip dat de provinciaalse Annie moest worden uitgelegd. Hoe de zwangerschap eindig de, laat de documentaire in het onge wisse. Ook Annejet van der Zijl tastte daarover in het duister in haar biografie Anna: bij familie ving ze op dat Annie een abortus onderging, in bibliotheekkringen waarin ze later werkte ging het gerucht dat het kind ter adoptie was afgestaan. Van Duijn fietst eromheen. Zijn volgende halte is Annies verblijf bij drie adellijke zussen in Hannover, waar ze naar eigen zeggen minstens een jaar, en volgens Van der Zijl amper drie maanden bleef – Schmidt kleurde in haar memoires en in interviews haar leven graag wat bij. Het ziet ernaar uit we bij haar kleinzoon enkel haar versie zullen horen.
Van Duijn eindigt met Annies aanstelling in 1946 als chef Documentatie bij de krant Het Parool, waar ze zich al snel tot schrijftalent ontpopte. Hij brengt het allemaal onderhoudend, maar wat oppervlakkig en een beetje braafjes. Een kritische toon zal hij wellicht niet aanslaan. Maar dat kun je misschien ook moeilijk verwachten van een kleinzoon die vooral een hommage wil brengen aan zijn oma.
Op foto’s zie je een mollig kind dat wat ongemakkelijk in haar vel zit
Annie M.G. Schmidt. ¨¨¨èè