Sociale verkiezingen bij het spoor

listische ACOD en het christelijke ACVTranscom, die mandaten onder elkaar verdelen. Die verhouding is gebaseerd op basis van eigen ledentellingen, de vertegenwoordigers worden met interne verkiezingen aangewezen. Het nationaal paritair comité, waar directie en vakbondstop elkaar ontmoeten, blijft wel gereserveerd voor de traditionele bonden (zie inzet). Het liberale VSOA kreeg pas van de regeringDi Rupo een zitje aan tafel.

Verdeel. Maar heers?

Bij deze sociale verkiezingen dingen ook drie kleinere vakbonden mee naar een plaats aan tafel. Het gaat om de Onafhankelijke Vakbond van Spoorwegpersoneel (OVS), de machinistenbond ASTB en het nieuwe MetispProtect, dat zich dit jaar van de ACOD heeft afgescheiden.

Die versplintering was niet wat de regering voor ogen had toen ze met een wetswijziging de verkiezingen mogelijk maakte. Voogdijminister François Bellot (MR) wou alleen lijsten van de drie nationaal erkende vakbonden. Zo kon hij de almacht van de grote twee breken én de kleinere bonden buitenspel zetten. Maar het Grondwettelijk Hof floot de regering terug, met als gevolg dat nu zowat iedere spoorman een lijst kan indienen, ongeacht het aantal leden dat hij of zij kan mobiliseren.

‘De verkiezingen zullen eindelijk duidelijk in kaart brengen hoe groot de achterban van elke vakbond is’, zegt journalist Herman Welter, die het spoor al jaren volgt. Hoeveel mensen juist gesyndiceerd zijn, weet HR Rail niet. ‘Al was een kiesdrempel misschien wel goed geweest. Machinisten zijn niet zo’n grote groep ten opzichte van het totale personeelsbestand (zo’n 3.500 machinisten op 18.000 NMBSwerknemers, red.), maar je hebt er niet veel nodig om het spoornet te ontwrichten.’

Het gevaar voor corporatisme loert om de hoek, klinkt het bij (ex)managers. Maar ook in traditionele vakbondskringen leeft die bezorgdheid. Terwijl zij in alle lagen van de spoorbedrijven vertegenwoordigd zijn – en dus ook opkomen voor bijvoorbeeld het centraal bureaupersoneel – spreekt het kleinere ASTB alleen voor ma chinisten en bestaat de achterban van de OVS bijna uitsluitend uit uitvoerend personeel. ‘Je dreigt in een situatie te raken als in het Engeland van vóór Margaret Thatcher’, zegt een exspoortopper. ‘In fabrieken had toen zelfs de man die lampen vervangt, een eigen vakbond. Dan is er altijd wel één die staakt en de boel platlegt.’ Met één vakbond, die al het personeel vertegenwoordigt, zou het makkelijker onderhandelen zijn, klinkt het bij spoortoppers.

Maar de kleine bonden ontkennen dat unisono. ‘Omdat wij geen plaats hebben in de officiële overlegorganen, worden wij nu gedwongen tot een strijdsyndicalisme, waarbij we alleen onze stem kunnen laten horen door beslis

zes ‘aangenomen’ vakbonden bij het spoor die meedoen aan de verkiezingen: het christelijke ACVTranscom, de socialistische ACOD Spoor, het liberale VSOA, de Onafhankelijke Vakbond Spoorwegpersoneel (OVS), het Autonome Syndicaat van Treinbestuurders (ASTB) en het dit jaar opgerichte MetispProtect.

1.046 vertegenwoordigers kunnen aanwijzen, volgens HR Rail, van wie de helft effectief, de helft plaatsvervangend, in 85 overlegorganen. alleen in de gewestelijke paritaire comités zetelen, daar worden beslissingen genomen over welzijn en veiligheid op het werk. Voor het nationaal paritair comité, waar het topoverleg met de directie gebeurt, zijn er geen verkiezingen. Daar blijft de zetelverdeling:

1 voor VSOA, 4 voor ACVTranscom en 6 voor ACOD. Dat comité overlapt Infrabel, NMBS en HR Rail.

De mandaten lopen af in 2024,

(kde) Iedereen bij het spoor zal de sociale verkiezingen met

volgen. singen aan te vechten voor de rechter of te staken’, zegt Joachim Permentier, woordvoerder van de OVS.

PVDA/PTB rukt op

In zijn boek Dwarsligger schreef Marc Descheemaecker, tussen 2005 en 2013 ceo van de NMBS, al dat de PVDA/PTB steeds meer ingang vond bij de socialistische spoorbonden. Ook andere voormalige spoortoppers zagen dezelfde ‘radicalisering’ – zeker in Brussel. ‘Wij wilden opnieuwe een neutrale vakbond in Brussel. Dat was de reden waarom MetispProtect zich dit jaar afscheidde en een nieuwe vakbond oprichtte’, zegt ondervoorzitter Etienne Hoet.

De band tussen spoorbonden en politieke partijen is niet nieuw, noch de beschuldiging dat linkse partijen de spoorbonden gebruiken om politieke druk te zetten. ‘Het is bijzonder schadelijk voor de NMBS als de ideologische strijd boven het bedrijfsbelang gaat primeren’, besluit een voormalige topman. ‘En daarom: het maakt wel degelijk een groot verschil met wie je rond de tafel zit.’

‘Iedere werknemer een eigen vakbond. Dat brengt ons naar het Engeland van vóór Thatcher’ VROEGERE SPOORTOPPER