Nieuw-Zeeland begraaft 200 walvissen
Aan de kusten van NieuwZeeland stierven deze week zo’n tweehonderd walvissen. ‘Grienden zijn zo sociaal dat één ziek dier een hele groep kan doen stranden.’
BRUSSEL I Het was een kampeerder die begin deze week op een afgelegen strand van Stewart Island liefst 145 walvissen aantrof. Het ging om een groep grienden, waarvan ruim de helft bij de eerste vaststellingen al dood was, meldt het NieuwZeelandse departement van natuurbehoud. De dieren die nog leefden, werden geeuthanaseerd omdat de kans te klein was dat ze goed en wel terug naar het diepere water konden worden gebracht. Drie dagen later slaagden enkele tientallen grienden die op de Chathameilanden gestrand waren, er wel in om weer de zee in te zwemmen, op eigen kracht. Maar ze lieten vijftig dode soortgenoten achter op het strand, samen met één levend dier dat niet wegraakte, en euthanasie kreeg. Beide strandingen vonden plaats nadat in het weekend op andere plaatsen in NieuwZeeland al twaalf dwerggrienden waren aangespoeld.
‘Soms lukt het bij zo’n stranding om walvissen weer in het diep te helpen, maar het is een gevaarlijke onderneming en de kans bestaat dat dezelfde dieren een uur later weer aanspoelen omdat ze verzwakt zijn’, zegt Jan Haelters, de walvisspecialist van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.
‘145 grienden die samen stranden is veel, maar niet uitzonderlijk. ‘Dergelijke massastrandingen komen al eeuwenlang voor, alleen hoorde je er vroeger minder van, want toen waren er geen sociale media.’
‘Dat er grote aantallen walvissen stranden, hangt dus niet per se samen met de plasticvervuiling, de toegenomen scheepvaart of een andere actuele kwestie’, zegt Haelters. ‘Het is frustrerend, maar meestal kennen we de oorzaak niet. Je moet weten dat zo’n hele groep kan stranden doordat één enkel dier ziek is, want grienden zijn extreem sociaal en blijven altijd dicht bij elkaar. Als één lid van de groep ziek of verzwakt is,
‘Er zijn gevallen bekend van grienden die een zieke groepsgenoot letterlijk ondersteunen als die niet meer kan zwemmen’
JAN HAELTERS
Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen
blijven ze het met z’n allen begeleiden. Er zijn zelfs gevallen bekend van grienden die een zieke groepsgenoot letterlijk ondersteunen als die niet meer kan zwemmen. Meestal zwemmen grienden ver van de kust: als zo’n groepsgenoot daar sterft, kan de rest veilig verder. Maar door dicht bij een verzwakt dier te blijven, kan een groep ook afdwalen naar gevaarlijk ondiepe wateren. Dan kan die sterke samenhang fataal worden.’
Ondanks die soms massale sterfte – en hoewel ze ook nog altijd bejaagd worden – zijn grien den geen bedreigde soort, zegt Haelters. Wel hebben walvissen bij de Maori, de oorspronkelijke bevolking van NieuwZeeland, traditioneel een grote culturele waarde. Voor de opkomst van de walvisjacht in Europese stijl maakten kustbewoners dankbaar gebruik van gestrande walvissen, die vlees en grondstoffen boden, maar ze hielden er wel eerst een religieuze ceremonie voor.
‘Voor onze voorvaderen’
Veel van die gebruiken zijn intussen verwaterd of moesten wijken voor natuurbehoud en hygiënewetgeving, die onder meer bepalen dat gestrande walvissen niet meer voor consumptie mogen dienen. Bij een stranding werkt de NieuwZeelandse overheid doorgaans ook samen met de lokale Maorigemeenschap, om een aanpak te vinden waarbij enige ruimte is voor tradities. Het kan dan om gebeden gaan, of om het ceremonieel verwijderen van het walviskaakbeen. ‘Tijdens de ceremonie vragen we de toeschouwers om bij sommige passages het terrein te verlaten, want wat we doen, biedt geen mooie aanblik’, zei een Maoriwoorvoerder daarover deze week aan Radio New Zealand. ‘Maar het gaat om onze voorvaderen.’