Rechtse regeringen, terughoudende rechters

Het afnemende activisme bij het Hof hangt nauw samen met de benoeming van een golf nieuwe rechters de laatste jaren. Elk van de 47 landen die lid zijn van de Raad van Europa, mag drie kandidaten naar voren schuiven, waarna een stemming in het parlement van de Raad beslist.

Het onderzoek van politicoloog Eric Voeten bevestigt dat rechtse regeringen die tegen meer Europese integratie zijn – in opmars in Europa – rechters voordragen die meer ruimte willen laten voor de soevereiniteit van de lidstaten. Vijf van de zes minst activistische rechters sinds 1998 zijn benoemd na 2011. Zo stelt de huidige Deense rechter zich consequent conservatief op in migratiezaken. Omgekeerd nomineerde de socialistische Por tugese regering in 2011 iemand die de meest progressieve rechter werd.

Met Paul Lemmens vaardigt België sinds 2012 een rechter af die zich qua activisme in de middenmoot bevindt, terwijl zijn Franstalige voorgangster Françoise Tulkens tot de meest progressieve rechters uit de geschiedenis van het Hof behoort. Tulkens was een volbloed academica, terwijl Lemmens – net als de andere twee rechters die België ter stemming voorlegde – uit de magistratuur kwam en behalve de theorie ook veel ervaring heeft met de praktische gevolgen van rechtspraak. ‘Ons land heeft toen wellicht geoordeeld dat het beter was om na Tulkens wat gas terug te nemen’, zegt professor mensenrechten Koen Lemmens (KU Leuven).