De optimistische globalist achter het Migratiepact
Peter Sutherland zag migratie niet als een probleem, maar als een verrijking en een motor voor welvaart.
BRUSSEL I ‘Met de vuiligheid zijn de ziektes gekomen. Deze plek staat symbool voor de wanhoop van de mensen die er verblijven. Onmiddellijke actie is nu nodig’, tweette Peter Sutherland op 22 september 2015, nadat hij het kamp in Calais had bezocht, waar duizenden migranten in mensonwaardige omstandigheden wachtten op een kans om naar het Verenigd Koninkrijk te reizen.
De Ier was op dat moment de speciale VNvertegenwoordiger voor migratie. Toen in 2015, op het hoogtepunt van de burgeroorlog in Syrië, miljoenen mensen naar Europa kwamen, besefte hij dat de problemen rond migratie en vluchtelingen een internationale aanpak vergden. Een jaar later, in september 2016, organiseerde hij voor het eerst een VNtop over migranten en vluchtelingen en werd de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) een onderdeel van de VN. In 2017 schreef hij een belangrijk rapport, dat bij diplomaten en specialisten bekendstaat als het ‘Sutherland report’. Het vormde mee de basis voor de gesprekken over het Global Compact for Migration, dat nu in Marrakech op tafel ligt.
Creatiever, rijker, dynamischer
Sutherland stond zeer positief tegenover globalisering en migratie. Door zijn ervaringen, in de jaren tachtig, als Europees commissaris voor Mededinging en later als directeurgeneraal van de Wereldhandelsorganisatie (WHO), was hij ervan overtuigd geraakt dat globalisering en migratie de motoren voor de internationale welvaart waren. Hij vond dat ze aan de inwoners in arme landen de kans boden om hun levensstandaard te verhogen en hij was ervan overtuigd dat een maatschappij creatiever, rijker en dynamischer is als ze divers is. In het rapport dat hij in 2017 voor de Verenigde Naties opstelde, schreef hij in de inleiding: ‘Zonder migratie zouden onze samenlevingen nooit dit ontwikkelingsniveau hebben bereikt (…) De komende jaren zullen steeds meer mensen willen migreren en ze zullen daartoe steeds meer mogelijkheden hebben.’
Sutherland wilde dat er een globaal kader kwam waarin de internationale bewegingen van migranten in goede banen werden geleid. En dat op zo’n manier, dat zowel de landen – de oude én de nieuwe thuislanden van de migranten – als de migranten zelf er baat bij hadden.
Inherent aan de mens
Terwijl in politieke kringen het Migratiecompact nu vooral gelezen wordt als een handleiding met do’s en don’ts in de ‘problematische’ situatie die massale migratie met zich meebrengt, zag Sutherland migratie vooral als een positieve evolutie.
‘Migratie wordt vaak gezien als een ‘‘mislukking’’ in plaats van als iets dat inherent aan de mens is. Veel beleidsmakers denken dat mensen niet langer zouden emigreren als de wereld een goed ontwikkelingsbeleid had. Zij zien migratie als een probleem dat opgelost moet worden , in plaats van als een oplossing voor een probleem’, schreef hij in een document voor de VN.
Hij besefte dat in een wereld waar steeds meer mensen migreren, duidelijke spelregels moeten bestaan, die de belangen en rechten van de migranten beschermden, maar die tegelijk een hulpmiddel waren voor de landen in deze geglobaliseerde wereld.
Sutherland is begin dit jaar overleden, hij werd 71. Een van zijn medewerkers, Alexander Betts, nu hoogleraar bij het Refugees Studies Centre in Oxford, noemt Sutherland een zeer positief ingestelde man. ‘Maar hij was ook zeer pragmatisch. Zijn jarenlange ervaring in internationale diplomatieke en politieke kringen had hem geleerd dat je altijd water bij de wijn moet doen.’
‘Veel beleidsmakers zien migratie als een probleem dat opgelost moet worden, in plaats van als een oplossing voor een probleem’ PETER SUTHERLAND
Het Migratiepact dat in Marrakech op tafel ligt, is het resultaat van jarenlang bemiddelen, schaven en aanpassen. ‘Maar ik ben er honderd procent van overtuigd dat dit document op de volle goedkeuring van Peter Sutherland zou kunnen rekenen’, zegt Betts. ‘Het is de allereerste keer dat er een uitgebreide, multilaterale visie op migratie wordt voorgesteld.’