Spookbeeld van recessie is (bijna) terug

Staan we aan de vooravond van een nieuwe recessie? Dat is dé vraag die veel economen en financiële analisten in de ban houdt. Niet omdat de groei of winstcijfers van de bedrijven op dit moment slecht zijn, maar omdat een van de meest betrouwbare waarschuwingssignalen op de financiële markten dreigt af te gaan. Een alarmsignaal dat sinds de jaren zestig al acht keer correct een wereldwijde recessie heeft voorspeld: de omgekeerde rentecurve.

Bij een omgekeerde rentecurve worden de kortlopende leningen tijdelijk duurder dan de langlopende. Terwijl dat normaal gezien omgekeerd is. Geld lenen op lange termijn houdt nu eenmaal meer risico’s in dan geld lenen op korte termijn. Zo kan een uitgever van een obligatie vandaag in uitstekende financiële gezondheid verkeren, terwijl dat over tien jaar niet meer het geval zal zijn.

Als bovenstaande logica plots niet meer geldt, is dat volgens veel waarnemers een teken dat er iets grondig mis is op de markt. En dat is wat er op dit moment lijkt te gebeuren in de VS. Het renteverschil tussen langlopend (10 jaar) en kortlopend staatspapier (2 jaar) was er dinsdag gekrompen tot 12 basispunten (0,12 procentpunt). Dat is het laagste niveau sinds juli 2007. Ter vergelijking: in 2010 bedroeg dat verschil 280 basispunten (2,80 procent).

Sterker nog, de rente op vijf jaar dook in de VS wél al onder de rente van twee jaar (zie tabel). Waardoor er aan de andere kant van de Atlantische Oceaan nu officieel

In 1968 en in 1998 was er ook een omgekeerde rentecurve, maar volgde er nadien geen recessie

sprake is van een ‘gedeeltelijk omgekeerde rentecurve’.

De hamvraag is in welke mate dit een voorbode van een nieuwe recessie is. Daarover lopen de meningen uiteen. De ene belegger houdt zijn adem in en drukt al zenuwachtig op de knop ‘verkopen’. De andere haalt zijn schouders op. Want er zijn ook uitzonderingen op de regel. In 1968 en in 1998 was er ook een omgekeerde rentecurve, maar toen volgde er nadien géén economische recessie.

Heel wat economen laten zich nog niet verleiden tot doemdenken. Ze vinden dat de rentebewegingen van de laatste jaren sterk vertekend zijn door de ingrepen van de centrale banken, inclusief de Fed. De Amerikaanse centrale bank heeft de voorbije jaren zoveel staatspapier ingekocht dat de rente op tien jaar er niets meer te maken lijkt te hebben met de ware toestand van de economie. De curve van de langetermijnrente in de VS is er veel platter door geworden dan normaal.

‘Het is begrijpelijk dat de markt in deze fase van de economische cyclus naarstig op zoek is naar het omslagpunt. Maar we vinden de rentebeweging van gisteren toch te heftig’, schrijven de analisten van KBC Securities in hun beleggersnota. ‘Ze suggereert een imminente recessie. Nochtans zijn daar in de Amerikaanse data voorlopig weinig signalen voor te vinden.’

Binnen zes maanden tot twee jaar – de periode die het spook van de recessie nodig heeft om tevoorschijn te komen – weten we of de sceptici gelijk hebben. Tot die tijd blijft het bibberen, bidden en beven. En hopen dat dit hoogstens de voorbode is van een stevige groeivertraging.

In ‘De Grote Markt’ duikt de economieredactie dagelijks in een opmerkelijke beweging in de economische wereld.