Tussen de gele woede in Normandië
‘Onze leiders zijn blind en doof. Maak, Lieve Heer, dat ze zien en luisteren’
BERNAY I De historische vakwerkhuizen maken van Bernay een typisch Norman disch stadje zoals ze niet meer gemaakt wor den. Levendig ook – wat vaak niet meer het geval is in het landelijke Frankrijk. Alles is er: bakkers, apothekers, krantenwinkels, kruideniers, een brillenwinkel, restaurants.
Maar ook hier zit de onvrede diep. Aan de rotonde ‘La Malouve’ bij de industriezone hebben gele hesjes op de invalswegen barra ges opgeworpen en barakken gemaakt met palletten. Een stoofpotje pruttelt op een vuur, binnen staan manden vol stokbroden en er is koffie. Veel hout ook om zich te ver warmen, want ’s nachts is het al koud. ‘Macron buiten’, ‘Genoeg met de taksen’ en de bijna onvertaalbare slogan ‘Je ne veux pas perdre ma vie en la gagnant’ staat op spandoeken geschilderd.
‘We staan hier al sinds 17 november, dag en nacht’, zegt de 62jarige Didier Anquetil, familie van de fameuze Franse coureur. Hij schat dat ze allemaal samen met 150 zijn, mannen en vrouwen. ‘We zijn met gepensioneerden, werklozen en mensen met een deeltijdse job. We blokkeren de truckers en auto’s een paar minuten en slaan een praatje. Zeker 95% van hen staat aan onze kant.’ Veel truckers toeteren luid om hun solidariteit te tonen.
Het gaat intussen om zoveel meer dan de stijging van de dieselprijs waarmee alles be gon. Op het lijstje van de gilets jaunes in Ber nay staan liefst 27 eisen geformuleerd. ‘We zijn geduldig en hebben veel aanvaard. Maar dit is de kopstoot van de algemene ontevre denheid’, zegt de 29jarige Robin Delabie. ‘Onze belangrijkste eis is dat de koopkracht stijgt. Het minimumsalaris bedraagt netto momenteel 7,60 euro per uur. Dat is te wei nig.’ Een arbeider die mee de barricade be waakt, werkt 30 uur per week en vertelt dat hij 980 euro netto verdient.
Kindje Jezus met geel hesje
Anquetil wil dat de pensioenen opgetrok ken worden. Hij werkte in een ziekenhuis in Parijs en krijgt samen met zijn vrouw 2.500 euro pensioen. Niet slecht, erkent hij, maar hij is boos omdat ze dit jaar elk 45 euro moesten inleveren. Met die maatregel wilde president Emmanuel Macron de verlaging van de lasten op arbeid compenseren, zodat wie werkt meer overhoudt op het einde van de maand. ‘Maar sommigen moeten het doen met een pensioentje van 600 euro. En dan zegt Macron dat de Fransen niet moeten klagen! Op alles moeten we steeds meer taksen betalen. We kunnen niet meer.’
Normaal brengt priester Francis Michel – in zwarte soutane met Romeinse boord – sigaretten, chocolade en ham voor de actievoerders. Maar vandaag heeft hij iets bijzonders bij: een kindje Jezus in een kartonnen doos, in een geel hesje gestoken. ‘Waarom ik hen steun? De paus pleit voor een arme Kerk voor de armen. Jezus is geboren in een stalletje, op stro. De dienaars van Jezus moeten de armen verdedigen en steunen.’
Kraamafdeling moet dicht
Een van de eisen van de gele hesjes is dat de buurtziekenhuizen in het rurale Frankrijk openblijven. De avond voordien vormen ze de voorhoede van een luidruchtige stoet door het centrum van Bernay die protesteerde tegen de nakende sluiting van de kraamafdeling, die verlieslatend is. ‘Een beslissing van minister van Gezondheidszorg Buzyn en de Agence Régionale de Santé’, zegt Jérémy VanHese – ‘de enige met Vlaamse roots hier in Bernay!’.
Hij leidt de beweging ‘Liberté, Egalité en Proximité’: ‘Wij betalen belastingen om overal openbare dienstverlening te hebben. Maar het landelijke Frankrijk wordt in de steek gelaten. Als de kraamafdeling sluit, moeten de vrouwen straks naar Evreux of Lisieux. Het is een sneeuwbal: straks gaat ook de spoeddienst dicht en later het hele ziekenhuis, de grootste werkgever. Dan wordt het hier een dode stad.’
Ook deze betoging maakt duidelijk dat de
‘Onze leiders zijn blind en doof. Maak, lieve Heer, dat ze zien en luisteren’ FRANCIS MICHEL Priester
protestbeweging draait om de grote verza meling ongenoegen van veel Fransen over het beleid van president Emmanuel Macron en zijn voorgangers.
Cornelia Mochen, die voor de eerste keer een geel hesje heeft aangetrokken, is nu met pensioen na een carrière in het ziekenhuis. ‘Zonder onze hulp komen jongeren in Frank rijk niet meer rond. Maar nu komen wij zelf in de problemen. De gemiddelde Fransman moet op de knieën.’ Ze begrijpt de logica van het beleid niet. ‘Ze willen de dieselprijs verhogen, maar voor de kraamkliniek moeten we straks 30 kilometer naar Lisieux rijden. We moeten allemaal een elektrische wagen kopen, maar ze waren van plan de elektrici teitsprijs te verhogen op 1 januari. En vlieg tuigen betalen geen taksen!’
Steun van de handelaars
Taksen, dat is het woord dat ook valt bij de eigenares van restaurant O’Paradizio. ‘Het is al onder Hollande begonnen, eigen lijk wordt het al dertig jaar erger.’ Ze heeft onlangs een lading pizza’s en frisdrank laten leveren aan gele hesjes: ‘Uit solidariteit’, zegt ze. ‘Er zijn nog commerçanten die het gedaan hebben, maar die houden het liever stil.’ In de krantenwinkel in Bernay erkent men dat er minder klanten over de vloer komen door de acties van de gele hesjes. Maar ook hier is er steun voor de beweging: ‘Wat ze ons in Parijs met de ene hand geven, nemen ze ons met de andere weer af.’
Hoe het verder moet, is niet duidelijk. Maar dat Macron en premier Philippe verder zullen moeten gaan dan de toegevingen van dinsdag, is duidelijk. ‘Wat de regering voorstelt, is maar uitstel! Ze wil onze bewe ging kalmeren, om na zes maanden opnieuw in de aanval te gaan en toch de prijs van de diesel, gas en elektriciteit te verhogen’, zegt Delabie.
‘We laten niet los. Als we hier Kerstmis moeten doorbrengen, doen we dat’, valt An thony Hamon hem bij. Hij heeft net de nacht gedaan. ‘We hebben een lijst met onze eisen opgesteld. Ze weten in Parijs wat we willen.’ Daarom heeft het ook geen zin om te gaan onderhandelen met premier Edouard Phi lippe, zegt hij.
‘Als we één persoon of een klein groepje vertegenwoordigers sturen, kunnen ze ge manipuleerd worden. Maar het volk kan men niet manipuleren.’ Twee vakbonden hebben de truckers opgeroepen vanaf zon dagavond mee actie te voeren, en ook de boeren doen hier vanaf maandag mee.
Dat de beweging van de gele hesjes geïnfiltreerd zou zijn door extreemlinks en extreemrechts, wordt ontkend. ‘We willen niet dat de politiek ons recupereert’, zegt Hamon. Ze putten vooral moed uit de peilingen die zeggen dat 85% van de Fransen hun acties steunt. Talloze bestuurders hebben een geel hesje op hun dashboard liggen, om hun solidariteit te tonen.
‘Macron is bang van onze revolte’, zegt Delabie. ‘Hij was van bij het begin niet geliefd, maar hij is erin geslaagd zich gehaat te maken. De verhoging van de dieselprijs stond niet in zijn programma. We hebben er genoeg van belogen te worden. Hoe langer dit duurt, hoe vastberadener we worden.’ ‘Hij is bang, maar hij is te trots om zijn beleid aan te passen’, corrigeert iemand hem. Priester Michel vraagt God om hulp: ‘Onze leiders zijn blind en doof. Maak, lieve Heer, dat ze zien en luisteren.’
‘Als we een groepje vertegenwoordigers naar Parijs sturen, kunnen ze gemanipuleerd worden. Maar het volk kan men niet manipuleren’
ANTHONY HAMON
Gilet jaune in Bernay