Als de perceptie maar gered is Maar gered is
Perceptie is belangrijk in de politiek. Maar bij de Marrakechcrisis was er alleen nog perceptie. De regeringMichel I ging er uiteindelijk aan ten onder.
‘We waarderen dat U als premier donderdag in de Kamer alles in het werk stelde om uw regering te redden. Helaas hebben de andere regeringspartners een oplossing onmogelijk gemaakt.’ Getekend: de federale NVAexcellenties die zondag uit de regering stapten. Of die, in hun eigen woorden, ‘zichzelf beschouwen als ontslagen’.
En zo werd zelfs de ontslagbrief van vicepremier Jan Jambon en zijn collega’s onderdeel van de perceptiestrijd die de ondergang van Michel I kenmerkt. Een ondergang waarvoor niemand zich verantwoordelijk voelt, maar waar iedereen bij stond en naar keek. Tot zelfs ‘mirakelpremier’ Charles Michel (MR) geen uitweg meer vond.
De ministerraad van zaterdag, waar de echtscheiding zich voltrok, duurde amper een halfuur. Zonder hoogoplopende emoties, zonder slaande deuren. Alles was gezegd, de kampen gekend. De NVA vond geen medestanders om de beslissing terug te draaien om het VNMigratiepact goed te keuren. Zonder verdere hefboom restte de partij niets anders dan de enig mogelijke conclusie te trekken. Exit NVA.
Tot enkele weken terug werd de gedachte dat een regering zou vallen over een nietbindend pact van de Verenigde Naties, in de Wetstraat nog weggelachen. Een pact dat de voltallige regering op 12 september nog als evenwichtig had beschouwd, en dat na een maandenlange deliberatie.
Dovemansgesprek
Dat het toch zover is gekomen, heeft alles te maken met de bocht die de NVA in november maakte. De evenwichtige tekst werd gaandeweg als ‘zeer problematisch’ geinterpreteerd. Het bleek een Trojaans paard dat het België onmogelijk zou maken om een eigen migratiepolitiek te voeren. Voor de partij was het duidelijk dat het Belgische standpunt herzien moest worden, ook al had ze misschien procedureel te laat aan de noodrem getrokken. Zelfs een interpretatieve verklaring zou niet volstaan om de potentieel kwalijke invloed van het pact te neutraliseren.
Die lezing van het pact stond en staat haaks op die van de coalitiepartners. Zij zien het pact als een eerste stap richting een multilaterale oplossing voor een complex probleem dat geen enkel land alleen de baas kan. Het pact is voor hen een set van richtlijnen, niets meer.
In dat dovemansgesprek was nooit plaats voor nuance. Daarvoor ontbrak het aan vertrouwen. Dat de NVA zo laat kwam met haar kritiek, toonde volgens de coalitiepartners aan dat de partij Vlaams Belang de wind uit de zeilen wilde halen, nu die partij na de
Dat een regering zou vallen over een nietbindend pact, werd tot enkele weken terug nog weggelachen
gemeenteraadsverkiezingen verre van klinisch dood blijkt. De ‘laagdrempelige’ campagne door de NVA op sociale media vorige dinsdag sprak dat vooroordeel niet bepaald tegen. De gevolgen van het pact werden daarin op zo’n hyperbolische manier overschat dat zelfs voorzitter Bart De Wever moest toegeven dat ze niet door de beugel kon. Het was waarschijnlijk het moment waarop de crisis in haar definitieve plooi kwam te liggen. Zeker Open VLD en CD&V geloofden vanaf dan niet langer dat de NVA nog geïnteresseerd was in feiten boven perceptie.
Achter de schermen, waar perceptie minder van tel is, werkte Michel tot op het laatst aan een compromis, hoe onwaarschijnlijk ook. Volgens de NVA was dat compromis zelfs gevonden in een Belgische onthouding tijdens de vergadering van de Verenigde Naties op 19 december. De premier, die eerder zijn steun aan het pact had uitgesproken, leed zo enigszins gezichtsverlies, maar redde zijn regering. Voor de NVA was een onthouding ook al een hele toegift, gezien de problemen die ze had met het pact. De cryptische tussenkomst van de premier in de Kamer vorige donderdag moest het pad voor zo’n compromis effenen. Maar dat werd onmogelijk, eens een brede coalitie tussen oppositie en meerderheid eiste dat het pact zonder meer goedgekeurd zou worden.
Deal met Jambon
De deal tussen Jambon en Michel wordt tegengesproken door andere bronnen en valt achteraf moeilijk te checken. Dat dit in de markt gezet wordt, toont hoezeer de NVA de premier wil sparen. De enige liaison aan de andere kant van de taalgrens moet niet nodeloos geschoffeerd worden. Straks zijn er immers weer verkiezingen en moet er een nieuwe regering gevonden worden. Dan liever Open VLD en CD&V afserveren als de doodgravers van de coalitie, zoals voorzitter Bart De Wever deed tijdens de persconferentie waar hij het ‘de facto ontslag’ uit de regering aankondigde.
Die persconferentie zette het laatste bedrijf van de echtscheiding in gang: de strijd om de framing van het fiasco. ‘Als Michel naar Marrakech gaat, vertrekt hij als premier van de Zweedse coalitie en landt hij als premier van Marrakechcoalitie’, klonk het. De NVA zou dan ‘uit de regering geduwd’ worden. De overblijvende partijen zouden dan een pact goedkeuren dat misschien wel een meerderheid vindt in het parlement, maar waar de bevolking niet achterstaat. De Wever gaf zo het startschot voor de langgerekte verkiezingscampagne tot 2019. Steun vanuit de oppositie aan enkele sociaaleconomische dossiers moet daarbij het imago van betrouwbare beleidspartij verzorgen.
Michel reageerde met een persconferentie waarin hij ‘akte nam van het vertrek van de NVA’ en aankondigde dat hij doorging met een ‘verantwoordelijke oranjeblauwe regering’ die met een mandaat van het ‘huis van de democratie’ zijn woord zal houden in Marrakech. Het zwartepieten gaat zo door, zelfs al zijn de papieren voor de scheiding al getekend. Iedereen voelt zich betrouwbaar, bereid tot compromis maar principieel, recht in de leer, mannen en vrouwen van hun woord. Alleen spijtig dat die regering onderweg moest vallen.
Achter de schermen werkte Michel tot op het laatst aan een compromis, hoe onwaarschijnlijk ook
Het zwartepieten gaat door, zelfs al zijn de papieren voor de scheiding al getekend