Speculoos speurt naar bewoonbare exoplaneten

De vier Speculoostelescopen staan op de NoordChileense hoogvlakte, een droomgebied voor sterrenjagers.

De vier grote telescopen staan op de NoordChileense hoogvlakte, op 2.400 meter hoogte. Het gebied is gegeerd terrein voor sterrenjagers. De nachten zijn er donker, de lucht is droog en helder, 350 dagen per jaar. De Speculoostelescopen werden niet toevallig de nieuwe buurjongens van de prestigieuze Very Large Telescope.

Planeet in transit

De onderzoekers gebruiken de ‘transitmethode’. Die baseert zich op wat er gebeurt als een planeet zich tussen een ster en de aarde beweegt. Een ster ‘in transit’ verduistert een deel van het sterrenlicht en veroorzaakt een gedeeltelijke eclips. De vermindering in licht is klein maar zichtbaar en er valt veel uit af te leiden, vooral bij dwergsterren. Een planeet die voor een kleine ster met weinig licht schuift, verduistert meer dan wanneer de ster in kwestie groot is en fel schijnt.

Zo kunnen we door observatie afleiden welke hellingsgraad de baan van de planeet heeft. Het verschil in de doorsnede van de planeet en haar ster kan berekend worden. Als de geschatte massa van de ster gekend is, vertelt dat iets over de massa van de planeet. Door naar de planeet te kijken voor, tijdens en nadat ze voor haar ster passeert, kan de stralingshitte van de planeet in kaart gebracht worden. Dat zegt dan weer iets meer over de samenstelling van de planeet en de atmosfeer ervan. Het leidde zelfs tot een nieuw vakgebied: exoplanetologie.

De gevoelige lenzen van de Specu loostelescopen worden straks gericht op een duizendtal nabije kleine sterren. Zo weten we beter welke sterren extra aandacht verdienen. Als we weten in welke richting we het best kijken, kunnen we die nader onderzoeken, vanop de begane grond of vanuit de ruimte.

(G)astronomie

Met een naam die naar een Belgische lekkernij verwijst, is Gillon niet aan zijn proefstuk toe. In 2009 leidde hij de zoektocht naar exoplaneten met de telescoop Trappist, voluit de Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope. De namen zijn ludiek, het onderzoek is hoogstaand. Gillon is verbonden aan de Universiteit van Luik, een instelling die veel prestige geniet als het op ruimteonderzoek aankomt.

‘We wonen in een klein land, maar Belgisch onderzoek is van de hoogste plank’, vindt Gillon. ‘Door onze projecten te vernoemen naar Belgische specialiteiten, zetten we in de verf dat we trots mogen zijn op onze wetenschappelijke excellentie. En speculoos is gewoon lekker.’

Met een naam die naar een Belgische lekkernij verwijst, is onderzoeker Gillon niet aan zijn proefstuk toe