DE MISNEYLAND-DEMOCRATIE

In de jaren 1970 werd al grappend over het vervallen Glasgow gezegd dat het niet Disneyland, maar Misneyland was. Want alles liep er mis. Wel, op dit moment leven we allemaal in Misneyworld.

Heb je voor de Brexit gestemd? Dan zit je nu opgescheept met Theresa May en drie mogelijkheden – haar akkoord, geen akkoord of een ander akkoord (waar Noorwegen bij betrokken is). Geen enkele van die mogelijkheden kan een meerderheid behalen in het Lagerhuis of in het land, waardoor er drie andere mogelijkheden ontstaan: een nieuwe conservatieve leider, een nieuw referendum of nieuwe algemene verkiezingen. Heb je voor Donald Trump gestemd? Dan zit je nu opgescheept met Nancy Pelosi die weer aan het hoofd van het Huis van Afgevaardigden staat en met Robert Mueller die de verdachten bijeendrijft. Heb je voor Emmanuel Macron gestemd? Dan zit je nu opgescheept met betogers met gele hesjes die de Arc de Triomphe aan diggelen slaan.

Nu 2018 zijn niet zo vrolijke einde nadert, is het verleidelijk te concluderen dat niets werkt zoals het hoort. Populisme haalt niks uit, centrumpolitiek ook niet. Waardoor is onze planeet veranderd in Misneyworld? Democratische leiders kunnen gewoon niks goed doen – en wel om deze zeven redenen.

1. Je kunt niks veranderen aan de demografie en in de meeste democratieën is het op dat vlak huilen met de pet op.

2. Je hebt welzijnssystemen geërfd die middelen van de jongere naar de oudere kiezers doorsluizen, maar de ouderen zijn groter in aantal en komen talrijker opdagen bij verkiezingen, dus kun je die systemen niet hervormen zonder schade te lijden.

3. Je vangnet is dat je kunt lenen van de obligatiemarkt en dat de rentevoeten erg laag staan, maar dat verandert nu en daar kun je niets aan doen, want de centrale banken zijn onafhankelijk.

4. De bevolking vergrijst en dat betekent dat er een economische vraag is naar buitenlandse arbeidskrachten, maar immigranten zijn een heikel politiek thema, zelfs wanneer ze een oplossing bieden voor tekorten aan bepaalde vaardigheden.

5. Je zou die problemen misschien kunnen overwinnen als er een echte bedreiging van buitenaf was, maar de mensen zijn eigenlijk niet zo bang van Vladimir Poetin of Xi Jinping, en nog veel minder van Kim Jongun.

6. Wat klimaatverandering betreft, vraag eens aan Macron hoe het met zijn voorstel voor accijnzen op brandstof gaat.

7. Door de sociale media is het haast onmogelijk geworden een verhaal onder controle te houden. Je kunt twitteren tot je erbij neervalt, maar je schiet met een waterpistool op een oceaan van extreme meningen en fake nieuws.

Daarom is politiek een gedoemde onderneming. De democratische leider van de G20 met de hoogste score op het vlak van uithouding en populariteit was Angela Merkel (dertien jaar aan de macht, vijftig procent goedkeuring), die met de slechtste score was Macron (19 maanden, 26 procent en dat zakt nog). Dat komt doordat Merkel lang geleden al ontdekt heeft dat je pas geliefd wordt als je voor de weg van de minste weerstand kiest. Ze is een strategische ramp, maar een tactisch genie.

Elke politieke carrière draait uit op een mislukking, heeft wijlen het conservatieve parlementslid Enoch Powell ooit gezegd. Tegenwoordig lijkt het alsof die mislukkingen zich al lang voor het einde van een carrière aandienen.

May is niet de enige politieke leider die op haar laatste benen loopt. Om het vol te houden in de politiek moet je tegenwoordig op Glenn Close lijken in de laatste scènes van Fatal Attraction. Je gaat met een woeste blik steeds weer achter je kiezers aan, schijnbaar onverwoestbaar. Boris Johnson dacht dat hij je in het bad verdronken had, maar nee hoor.

Het hoeft niet zo te zijn. Democratieën zouden iets van elkaar kunnen opsteken. Ze zouden het Zwitserse systeem van een gedecentraliseerde overheid kunnen nabootsen. Of het NieuwZeelandse systeem van spaarzaam openbaar financieel beleid, de Japanse gezondheidszorg, het Canadese immigratiebeleid, het efficiënte energiebeheer in Duitsland. In de toekomst zullen historici zich afvragen waarom de beste oplossingen niet op die manier verspreid werden.

Misschien zou dat wel gebeurd zijn als de slimste mensen van mijn generatie in de politiek waren gestapt in plaats van in financiën. Ook al was dat niet echt hun bedoeling, bankiers hebben het voor mekaar gekregen dat er toch één ding makkelijker verloopt dan ooit tevoren: overheidsleningen. Dankzij uitgestrekte wereldmarkten voor overheidsschulden en rentevoeten die nooit eerder zo laag waren, kon de politieke klasse alle moeilijke beslissingen uit de weg gaan, waardoor hun opvolgers het zullen moeten oplossen. En nu vragen de bankiers zich af waarom hun kinderen allemaal socialisten zijn. Vroeg of laat zullen ze die ontdekken wat Misneyland echt inhoudt. Want geloof me, kinderen, er gaat nergens zo veel mis als bij het socialisme. Niall Ferguson

Om het in de politiek vol te houden, moet je tegenwoordig op Glenn Close lijken in de slotscènes van