‘Wie dit pact weigert, verprutst Europa’s buitenlands beleid’
Afwijzing uit Europese hoek vermindert het enthousiasme rond het VNpact niet voor 164 landen. De wereld begrijpt Europa’s bezwaren niet helemaal.
Oh ironie: de Verenigde Naties verwelkomden de deelnemers aan het congres over het Migratiepact gisteren in tijdelijke barakken met tentzeilen. De plenaire zaal, restaurants, de lange rij metaaldetectoren: Marokko heeft het in vijftien dagen opgebouwd. Waardoor premier Charles Michel, de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright en de Duitse bondskanselier Angela Merkel tussen bordkartonnen gangetjes liepen die even vluchtig aanvoelden als de trajecten van de 250 miljoen migranten die er nu in de wereld zijn. ‘Als alles voorbij is, wordt dit weer woestijn’, zei een VNhostess tijdens haar rookpauze. Of ze spectaculair politiek drama verwachtte? ‘Ik vermoed dat dit zo’n moment is waarop de hele wereld goed overeenkomt.’
Maar juist daarin zat de verrassing van Marrakech. Een nietbindend pact, waar twee jaar over onderhandeld is en dat op 13 juli van alle deelnemende overheden een fiat kreeg, leidde tot politiek noodweer in Europa. Zwitserland, dat de onderhandelingen aanstuurde, wil eerst nog een stemming in het Zwitsers parlement. Oostenrijk stapte er op de valreep uit na druk van de extreemrechtse Vrijheidspartij (FPÖ). Hongarije, Litouwen, Polen, Slovakije en Tsjechië zeiden af, terwijl Bulgarije, Estland en Italië ‘meer tijd’ vroegen. Nederland wou een ‘inlegvelletje’ over het nietbindende karakter van het pact. Premier Michels regering wankelde. En dat terwijl de asielcrisis in Europa juist de aanleiding was voor het pact.
‘Totale desinformatie’
Louise Arbour, VNgezant voor Migratie, sprak gisteren over totale desinformatie. ‘Er werd gedaan alsof er onderhandelingsruimte was, terwijl die regeringen al alle veranderingen hadden aangebracht die ze in de tekst wilden’, zei ze. ‘Dit was nooit een bindende conventie en ook geen soft law.’ In punt zeven van de preambule staat het er expliciet: staten blijven soeverein bevoegd voor migratie. Arbour: ‘Je moet dit pact vergelijken met de duurzame ont wikkelingsdoelstellingen: ze geven een richting aan waar we samen naartoe willen. We moeten vaststellen dat zij die niet overtuigd willen worden, ook niet te overtuigen zijn met heldere communicatie.’
Het verklaart waarom premier Michel zo fel was in zijn speech over aan ‘de juiste kant van de geschiedenis staan’ (zie inzet). In VNkringen is het ongemak over de Europese démarche tastbaar. Michel had het zelfs over een ‘mogelijk gecoördineerde campagne in heel Europa’ vanuit extreemrechtse hoek.
De nietEuropese deelnemers aan het congres zijn behoorlijk verbaasd over Europa’s bezwaren. ‘Hebben ze dan amendementen geëist?’, vroeg een medewerkster van het vrouwelijke netwerk Les Panafricaines.
Waarom maken anderen zo weinig voorbehoud bij dit pact? ‘Afrikaanse leiders zijn helemaal mee omdat dit gaat over identiteitsbewijzen afleveren, data verzamelen over migranten en herintegratie in herkomstlanden’, zei een Keniaanse deelnemer. ‘Onze grenzen zijn nog zo poreus, terwijl 80 procent van de Afrikaanse migranten binnen Afrika migreert. We moeten daar orde in brengen.’ Xuejia, een reporter bij de Chinese staatstelevisie, zag nauwelijks onrust over het pact in haar land. ‘China heeft nog geen omlijnd migratiebeleid. Internationaal overleg kan helpen, bijvoorbeeld met onze vele NoordKoreaanse vluchtelingen.’ Voor de Filipijnen, die wereldwijd au pairs en verpleegsters exporteren, had het pact ‘er al lang moeten zijn’.
Stemmenwinst
‘De basisrechten die bij ons al bestaan, zijn in die landen vaak nog heel gebrekkig’, zegt het Nederlandse Europarlementslid Judith Sargentini (GroenLinks). ‘Ngo’s in die landen kunnen nu met een internationaal, normgevend kader naar regeringen stappen en vragen om de wetgeving aan te scherpen. Zodat de Ivoriaanse migrant die in Tunesië werkt en op administratieve problemen stuit, niet noodzakelijk moet denken aan Europa.’
Sargentini, die eerder Orbans aanval op de democratie in kaart bracht, vindt dat de ‘weigeraars’ in Marrakech Europa in een lastig parket brengen. ‘Als de Commissie volgend jaar aan Afrika weer van alles vraagt, niets rond legale migratie geeft en zeven lidstaten dit mondiaal erkende pact niet eens steunen, dan sta je hopeloos zwak. Landen die niet meedoen, verprutsen zo ons buitenlandbeleid. Al willen Orban, Salvini en jullie NVA waarschijnlijk geen oplossing, maar gewoon ruzie om stemmen te winnen.’
‘Afrikaanse leiders zijn helemaal mee: identiteitsbewijzen, data over migranten en herintegratie in herkomstlanden’
‘We hebben een echte leugencampagne gezien rond dit pact, misschien zelfs gecoördineerd’
PREMIER MICHEL IN MARRAKECH