De puzzel van Warhol
Vijf jaar lang werkte de Nederlander Typex aan Andy, een lijvige graphic novel over Andy Warhol die niet alleen werk en leven van de popprins weergeeft, maar ook zo goed als de hele twintigste eeuw behelst. Want Warhol (19281987) was erbij: hij moet aan het begin van zijn carrière opboksen tegen macho kunstenaars als Jackson Pollock, maakt sterren van Lou Reed en de zijnen, vraagt zich wanhopig af of hij meer disco of punk is, en stapt in de eighties de boksring in met wild child JeanMichel Basquiat.
Dat alles en (véél) meer tekent Typex op in ruim vijfhonderd uitzinnig gekleurde bladzijden, opgedeeld in tien chronologische hoofdstukken, waarbij telkens de protagonisten geïntroduceerd worden alsof ze oude filmsterren zijn. Nog opmerkelijker: voor elk deel hanteert hij een andere tekenstijl. Cartoonesk zwartwit voor zijn kindertijd – kleurentelevisie bestond nog niet – dreigend rood voor het hoofdstuk waarin hij neergeschoten wordt door radicaalfeministe Valerie Solanas, sober en stijlvol naarmate zijn levenseinde nadert.
‘Feitelijke fictie’, luidt de ondertitel van het boek, want ‘als je alleen maar navertelt wat er gebeurd is, gaat hij niet leven’, zei Typex in een interview. ‘Daarom vond ik dat ik gebeurtenissen kon verplaatsen of weglaten, terwijl ik andere, ogenschijnlijk onbelangrijke elementen juist wél heb toegevoegd.’ Zo maakt hij van Warhol inderdaad een personage vol tegenstrijdigheden, even complex als een echte mens.
Tijdens zijn research las hij over een klasgenootje van Andy, dat vertelde dat zij de enige twee jongens waren die na de gymles, bij het douchen, hun handen voor hun kruis hielden. Niet algemeen geweten en schijnbaar insignificant, maar net dat soort details gebruikt Typex om zijn Andy te doen leven. En aan details geen gebrek: Warhol en de vaste bezoekers van The Factory legden zichzelf in de jaren zestig voortdurend vast op camera, en dat materiaal is nog steeds beschikbaar. Typex reisde ervoor naar Pittsburgh, waar Warhol opgroeide als derde kind in een arm en diepgelovig immigrantengezin.
Andy is een huzarenstukje. Een biografische puzzel doordrongen van cultuurgeschiedenis – geregeld kronkelen lyrics van liedjes over de pagina’s, als soundtrack bij je lectuur. En hoe meer je al over Andy Warhol weet, hoe leuker het boek wordt. Maar ook zonder voorkennis is het een zeer fijne leeservaring, die er ongetwijfeld voor zal zorgen dat je tijdens én na het lezen Warhols oeuvre en leven zélf verder gaat uitpluizen. Andy. De vele levens van Andy Warhol. Scratchbooks, 568 blz., 35 €