Almaar zenuwachtiger over groen prijskaartje
Ambitieuze klimaatplannen splijten de Nederlandse regering. Geert Wilders en Thierry Baudet spinnen garen bij klimaatscepticisme.
BRUSSEL I Geeft de Nederlandse regering het voorbeeld over hoe een ambitieus klimaatbeleid op de sporen gezet moet worden? Op het eerste gezicht wel. Rutte III deed tot nog toe alle noodzakelijke stappen. Eerst schreef ze in het regeerakkoord dat Nederland tegen 2030 zijn uitstoot van broeikasgassen moet halveren. Daarmee voldoet ze aan de eisen van het klimaatakkoord van Parijs. Dat doel werd ook vastgelegd in een klimaatwet, zodat het niet snel van tafel geveegd kan worden.
Vervolgens bracht ze alle betrokken partijen – van burgers over vakbonden tot industrie – samen rond klimaattafels. Zij dokterden plannen uit en die worden nu ‘doorgerekend’ door het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving. Begin maart komen ze met een rapport over onder andere de kostprijs.
Maar ondertussen zit het spel al weken op de wagen. Rutte III, een coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, is verworden tot een kibbelkabinet en het ambitieuze klimaatplan fungeert steeds meer als een splijtzwam tussen de rechtse partijen (VVD en CDA) en de linkse (D66 en ChristenUnie). Vooral de VVD van premier Rutte wordt almaar zenuwachtiger over het prijskaartje dat aan die radicale energietransitie hangt. De partij ziet een CO2taks voor de industrie snel dichterbij komen en gaat almaar harder op de rem staan.
Klimaatdrammer
In de figuur van Klaas Dijkhoff, de liberale fractieleider in de Tweede Kamer, hebben ze bovendien de geknipte spreekbuis om al hun bedenkingen fors te formuleren. Daarvoor gebruikt hij bij voorkeur De Telegraaf, de krant zich graag profileert als de spreekbuis van nuchter Nederland. Toen Dijkhoff twee weken geleden zei dat deze regering nooit alle klimaatmaatregelen zal uitvoeren en de partijleider van D66 wegzette als een ‘klimaatdrammer’, was een regeringscrisis – of op zijn minst een crisette – een feit. Dijkhoff moest het komen uitleggen in de Tweede Kamer. Om nog wat meer olie op het vuur te gooien – of wilde hij de gemoederen wat laten bedaren? – stuurde hij aanvankelijk zijn kat. Afgelopen dinsdag kwam hij alsnog opdagen en temperde hij zijn toon.
De crisette is dus bezworen – voorlopig althans – want het klimaatbeleid blijft ‘een van de breekbaarste vaasjes in de porseleinkast van het kabinetRutte III’, aldus de Volkskrant. De VVD staat immers niet alleen met haar bekommernis dat het ambitieuze klimaatbeleid betaalbaar moet blijven. Ook het CDA is er allesbehalve gerust op. Deze week publiceerden de twaalf CDAlijsttrekkers voor de Provinciale Statenverkiezingen – de Nederlanders moeten op 20 maart naar de stembus – een open brief in – jawel – De Telegraaf waarin ze soortgelijke bekommernissen formuleren. Ze vinden dat Nederland niet moet doorslaan in de ambitie om de CO2uitstoot te verlagen. ‘Het kan niet zijn dat wij voor veel geld de problemen van andere landen oplossen en de concurrentiepositie van onze bedrijven verzwakken.’
Einde voor Rutte?
Dat Rutte III nog niet gekapseisd is, heeft ook te maken met die naderende verkiezingen. De vier partijen kunnen het zich op dit moment niet veroorloven de regering te laten vallen, want de prijs die ze er op 20 maart voor moeten betalen, wordt nog groter. De peilingen ogen nu al niet rooskleurig. De twee uiterstrechtse partijen, de PVV van Geert Wilders en Forum voor Democratie van Thierry Baudet, zouden samen bijna een kwart van de stemmen halen. Nooit eerder scoorde uiterstrechts zo goed.
Volgens TomJan Meeus, politiek columnist van NRC, plukken vooral zij de vruchten van het aanhoudende gekibbel in het kabinet. Zeker Baudet speelt openlijk de kaart van het klimaatscepticisme. ‘Het meest ontnuchterende feit is dat links in peilingen, ondanks alle linkse successen, erg beperkte winst ten opzichte van 2017 boekt, terwijl Wilders en Baudet uitbundig profiteren van de sores van de VVD in Rutte III. Links beheerst het debat, maar de kiezer neemt (voorlopig) een scherpe bocht naar rechts.’
De impact van die Provinciale Statenverkiezingen mag niet onderschat worden. Op basis daarvan wordt de Eerste Kamer samengesteld en de kans is groot dat Rutte III daar zijn krappe meerderheid verliest. Doortastend beleid voeren wordt dan erg moeilijk. De verleiding om dan maar de handdoek in de ring te gooien, zal zeker groter worden.
Volgens peilingen zouden de twee uiterstrechtse partijen, de PVV en Forum voor de Democratie, samen bijna een kwart van de stemmen halen