‘Ongezien sinds de Tweede Wereldoorlog’
Parijs pikt het niet meer dat de Italiaanse vicepremiers Di Maio en Salvini tegen elkaar opbieden in het schofferen van Frankrijk. Het roept zijn ambassadeur uit Rome terug.
BRUSSEL I De Italiaanse economie zal dit en volgend jaar met respectievelijk 0,2 en 0,8% de laagste groei van alle EUlanden optekenen, voorspelde de Europese Commissie gisteren. Maar Luigi Di Maio, behalve leider van de Vijfsterrenbeweging en vicepremier ook minister van Arbeid en Economische Ontwikkeling, is met andere dingen bezig. Hij vloog woensdag naar Frankrijk om er een delegatie van de gilets jaunes te ontmoeten, die in mei willen deelnemen aan de Europese verkiezingen. ‘De wind van verandering is de Alpen overgestoken’, schreef hij op zijn Twitterpagina bij een foto met zijn nieuwe Franse vrienden. De Franse regering reageerde als door een horzel gestoken en riep haar ambassadeur uit Rome terug.
1. Hoe zwaar weegt de terugtrekking van een ambassadeur?
Binnen de diplomatie gaat het om een zware maatregel die je eerder verwacht in de relaties tussen de EU en Rusland, maar niet tussen twee stichtende leden van de EU. Toch komt hij ook sporadisch voor tussen EUlidstaten: in 2016 riep Athene zijn ambassadeur terug uit Oostenrijk wegens de migratiecrisis, het jaar daarop protesteerde Hongarije op die manier tegen Nederland na kritiek van de Nederlandse ambassadeur in Boedapest. ‘Dit is toch redelijk ongezien’, aldus een Europese diplomaat.
Parijs wil Rome duidelijk maken dat Di Maio te ver is gegaan en dat dit moet stoppen. De gilets jau
nes vormen nu eenmaal de zere plek van Macron. De woordvoerster van het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken sprak van een ‘ernstige situatie zonder voorgaande sinds de Tweede Wereldoorlog’. ‘Deze laatste inmenging vormt een bijkomende en onaanvaardbare provocatie … Meningsverschillen hebben, is een ding, de bilaterale relatie instrumentaliseren voor electorale doeleinden, is iets helemaal anders.’
2. Spelen de Europese verkiezingen een rol?
De Italiaanse politicoloog Franco Pavoncello verwees eind januari naar de nakende campagne voor de Europese verkiezingen als verklaring voor de Italiaanse aanvallen op Frankrijk (DS 26 januari).
Matteo Salvini, leider van de Lega en ook vicepremier in de Italiaanse regering, noemde de Franse president Emmanuel Macron onlangs ‘een zeer slechte president’. Salvini is binnen Europa een bondgenoot van het extreemrechtse Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen en werkt aan een grote alliantie van eurosceptische partijen.
Di Maio, wiens Vijfsterrenbeweging binnen de Italiaanse regering sterretjes ziet en die zelf geen partij is voor Salvini, probeert de leider van de Lega weerwerk te bieden. Eind januari beschuldigde hij Frankrijk er al van een neokolo
‘Zij bedienen zich van ons en wij bedienen ons van hen. Deze ontmoeting levert ook ons krediet op’
CHRISTOPHE CHALENÇON Gilet jaune, verwelkomde Di Maio woensdag
‘Meningsverschillen hebben, is een ding, de bilaterale relatie instrumentaliseren voor electorale doeleinden, is iets helemaal anders’
Woordvoerster Frans ministerie van Buitenlandse Zaken
niaal beleid te voeren in veertien Afrikaanse landen die de CFA als munt gebruiken, waardoor er volgens hem meer burgers uit die landen willen migreren naar Europa. Toen riep Parijs de Italiaanse ambassadeur al op het matje.
3. Waarom kijkt Di Maio naar Frankrijk?
Net als Salvini probeert Di Maio Europese bondgenoten te zoeken in het volgende Europees Parlement: ‘Ik heb het recht om met alle Europese politieke partijen te praten’, zo verdedigde Di Maio zijn bezoek aan Frankrijk. ‘We willen een fractie in Europa creëren die links noch rechts is.’
Dat de Italiaan daarbij naar de gilets jaunes kijkt, is logisch. Ook hier gaat het om een beweging die van onderuit groeit en zich afzet tegen de elite. De aandacht die zijn Frans uitstapje hem oplevert, is pure winst. ‘Zij bedienen zich van ons en wij bedienen ons van hen’, zei Christophe Chalençon, die Di Maio woensdag verwelkomde, in Le Parisien. ‘Deze ontmoeting levert ook ons krediet op.’ Maar intussen zijn er al vier groepen gilets jaunes die overwegen om deel te nemen aan de Europese verkiezingen.
4. Waarom verbaast de Franse reactie toch?
Eind januari weigerde Macron tijdens een bezoek aan Egypte nog te antwoorden op vragen over de uithalen van Di Maio en Salvini: ‘Het enige wat ze verwachten, is dat ik reageer. Dit heeft geen enkel belang’, zei hij. In oktober bezocht Salvini zijn vriendin Le Pen in Lyon, maar dat leidde niet tot een rel.
Zoals Macron een geliefkoosd doelwit is voor de Italianen, zo zijn de Italianen dat voor hem. Hij heeft het vuur mee opgepookt. De Franse president wil de Europese verkiezingen graag framen als het ultieme gevecht tussen proEuropese hervormingsgezinden zoals hijzelf en retrograde nationalisten en populisten. ‘Als ze mij willen zien als hun belangrijkste opponent, hebben ze gelijk’, zo verwees hij vorige zomer naar Salvini en de Hongaarse premier Viktor Orban. Hij vergeleek hun nationalisme met melaatsheid en uitte harde kritiek op het ‘cynische’ migratie beleid van de Italiaanse regering. ‘Om te kotsen’, zei een woordvoerder van zijn partij, na de weigering van Italië om migrantenboten te laten ontschepen.
5. Wat doet Salvini?
De Italiaanse vicepremier gooide gisteren olie op de golven. Hij is bereid met president Macron samen te zitten om over drie pijnpunten in de bilaterale relaties te spreken: de migranten die Frankrijk systematisch terugstuurt naar Italië, de veertien Italianen die gezocht worden wegens terrorisme maar zorgeloos in Frankrijk leven, en de Franse grenscontroles waardoor Italiaanse grensarbeiders tijd verliezen. ‘We zijn niet geïnteresseerd in controverses’, aldus Salvini. ‘We zijn praktische mensen die de belangen van de Italianen verdedigen.’