Gelijkheid nog veraf bij lijsttrekkers

Aantal vrouwelijke lijsttrekkers stijgt licht Enkele partijen komen niet eens aan derde CD&V is enige partij die achteruitgaat

BRUSSEL I 31 procent vrouwelijke lijsttrekkers in 2014, 34 procent voor de parlementsverkiezingen in 2019. Zelfs al moet Open VLD in Antwerpen nog een lijsttrekker voor de Kamer aanduiden, dan nog gaat de vooruitgang in de gendergelijkheid boven aan de kieslijsten traag. Er tekenen zich twee kampen af: partijen die streven naar pariteit en partijen die niet eens aan een derde vrouwelijke lijsttrekkers komen.

In het eerste kamp zitten partijen als de SP.A, Groen en Open VLD. Van de dertien lijsttrekkers die ze moeten aanwijzen in Vlaanderen en Brussel – het lijsttrekkerschap voor de Kamer in Brussel tellen we niet mee aangezien dat een onverkiesbare plaats is – hebben ze voorlopig zes vrouwen in petto. Open VLD kan daar in Antwerpen dus nog een vrouwelijke lijsttrekker aan toevoegen.

In het andere kamp zitten de NVA en Vlaams Belang, maar opmerkelijk ook CD&V, dat de enige partij is die minder vrouwelijke lijsttrekkers het veld instuurt dan vijf jaar geleden.

Feminisme in opmars

Het aandeel vrouwelijke lijsttrekkers gaat bij CD&V omlaag van 38 naar 23 procent. Alleen voor Hilde Crevits (Vlaams, WestVlaanderen), Joke Schauvliege (Vlaams, OostVlaanderen) en Bianca Debaets (Brussels Parlement) is er nog plek. ‘De positie van CD&V is een verrassing’, zegt VUBprofessor Karen Celis. ‘Die partij heeft altijd een voortrekkersrol gespeeld en heeft intern ook een sterke vrouwenwerking.’

De interne lobbygroep Vrouw & Maatschappij was zo geschokt, dat ze een reeks compenserende maatregelen liet goedkeuren. Als twee mannen de lijst trekken binnen een provincie, zullen plaatsen twee en drie minstens op één lijst naar een vrouw gaan.

Andersom is het opvallend dat Open VLD zwaar inzet op een gelijke verdeling van de lijsttrekkers. ‘Bij Open VLD is het feminisme in opmars’, zegt Celis. ‘Niet alleen omdat de partijvoorzitter een vrouw is, maar ook omdat vicepremier Alexander De Croo uitdrukkelijk de vrouwenrechten steunt.’

Interne keuken

Ook tussen provincies zijn er grote verschillen. In WestVlaanderen zijn er slechts twee vrouwen bij de twaalf lijsttrekkers, in Limburg is er volledige pariteit tussen mannen en vrouwen.

Er is nochtans al wat wetgevend werk geleverd om de kieslijsten evenwichtiger te maken. Zo moeten er evenveel mannen als vrouwen op de lijsten staan, met een verschil van maximaal één. En de eerste twee plaatsen mogen niet aan één geslacht worden toegewezen.

Maar de interne keuken van partijen verhindert soms een evenwichtige samenstelling van lijsttrekkers. ‘De puzzel valt soms raar in elkaar’, zegt Vlaams Parlementslid Lorin Parys, ondervoorzitter van de NVA en voorzitter van de commissie Gelijke Kansen. ‘Dat betekent dat je soms stappen vooruit zet en soms ter plaatse blijft trappelen.’

Ook zijn partij doet het niet te best in de genderverhoudingen. ‘Wij gaan voor de beste persoon. Wij kiezen voor een andere strategie dan Open VLD, waar de helft van de lijsttrekkers een vrouw moet zijn. Maar we evolueren daar wel langzaam naartoe.’

Glazen plafond

Het resultaat is voorlopig dat vrouwen niet zo gemakkelijk het glazen plafond naar het lijsttrekkerschap doorbreken. Ook in de regeringen is de verhouding nog scheefgetrokken, al is dat ook het gevolg van de herschikkingen. In de federale regering zijn nog amper drie van de dertien ministers een vrouw, in de Vlaamse regering is dat drie op negen.

Met Koen Van den Heuvel als minister van Omgeving, Natuur en Landbouw koos ook CD&V deze week voor een man. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat Van den Heuvel de steun kreeg van de voltallige CD&Vfractie. Die bestaat uit veertien vrouwen en dertien mannen.

‘De positie van CD&V is een verrassing. Die partij heeft altijd een voortrekkersrol gespeeld’

KAREN CELIS Professor politicologie (VUB)

‘De puzzel valt soms raar in elkaar. Soms zet je stappen vooruit en soms blijf je ter plaatse trappelen’

LORIN PARYS Vlaams Parlementslid