‘Zeventien jaar op tournee, dat is net een huwelijk’
Ze zijn ons succesvolste exportproduct in de podiumkunsten, en toch hoorde u nog nooit van hen. D’irque en Fien delen lief, leed en lijf in hun poëtische, muzikale circusvoorstellingen.
Oh suivant! (2005) en Carrousel des moutons (2010) speelden ze elk meer dan duizend keer in zowat alle werelddelen. Opvolger Sol bémol uit 2016, waarmee ze deze maand toeren langs Vlaamse zalen, zit al aan 250 opvoeringen. Dat is meer dan Circus Ronaldo, Rosas, Berlin en Ontroerend Goed, andere Belgische kleppers die internationaal scoren.
‘Ons succes is dat iedereen zich in onze voorstellingen kan herkennen’, meent pianiste Fien Van Herwegen (38), die het muzikale luik verzorgt in hun poëtische stukken vol stunt en vliegwerk. ‘We spelen voor jong en oud, bakker of notaris, in theaterzalen en in de openlucht. Toegankelijkheid is bij ons geen vies woord.’
Acrobaat Dirk (D’irque) Van Boxelaere (48) vult aan: ‘Toen ik 24 jaar geleden begon in het straattheatercircuit, probeerde ik iets nieuws: geen klassieke grappen, meer visuele poëzie. Dat werd al gauw opgepikt, zeker in Frankrijk, voor circus toch de poort naar de rest van de wereld.’
De rest is geschiedenis. ‘Overal waar we komen, van Frankrijk tot Hongkong of Melbourne, zijn ze benieuwd naar de inventiviteit en creativiteit van ons als Belgen’, zegt Van Boxelaere. ‘Belgische gezelschappen hebben een specifieke humor en bescheidenheid, we kunnen ook lachen met onszelf. Franse compagnies maken esthetisch vaak tot in de puntjes afgewerkte producties, maar nemen zichzelf ook zo serieus. Bij hen mis je soms de toegankelijkheid, de interactie en de eenvoud die ons en andere Belgische groepen net zo uniek maakt.’
Quatremains
De kinderlijke ziel in iedere toeschouwer raken, emotie loswrikken: daar is het hen om te doen. ‘Sol bémol gaat over relaties en verbinden, en in die zin heel erg over onszelf’, vertelt Van Herwegen. ‘Maar eigenlijk is iedereen een beetje “circus”, niet? We jongleren allemaal met woorden, we zoeken allen een balans en evenwicht in onze relaties.’
D’irque en Fien zijn nu al zeventien jaar een duo. Hun ontmoeting klinkt als een sprookje: Van Boxelaere brak zijn sleutelbeen en kwam in zijn zoektocht naar een nieuwe bezigheid terecht bij Van Herwegen, die hem pianoles zou geven. Die les heeft hij nog steeds te goed: hun quatremains speelt zich niet af op het klavier, maar op scène en aan de keukentafel.
‘Wij zijn niet getrouwd, maar zeventien jaar samen op tournee, dat is net een huwelijk’, lacht Van Herwegen. Ondertussen zijn er ook twee kinderen. ‘Zij gaan in Frankrijk naar school, omdat we daar het vaakst verblijven. Maar als we op tournee zijn, geven wij hen zelf les.’
Dat komt er dan ook nog eens bij, naast creëren, spelen, plannen en promoten. ‘Wij zijn duizendpoten die alles zelf doen’, aldus Van Herwegen. ‘Dat vergt véél energie. Twee jaar geleden, na de première van Sol bémol, zaten we er even onderdoor. Ik ben dan ook erg blij dat de Vlaamse regering vorige week besliste om in het nieuwe Circusdecreet eindelijk structurele subsidies mogelijk te maken. Die hebben we echt broodnodig om verder te professionaliseren.’
‘Als zo’n erkenning vroeger ook bestond, hadden we om de twee jaar een nieuwe productie kunnen maken in plaats van iedere vier of zes jaar’, vult Van Boxelaere aan. ‘Het is tijd dat de trots over ons circus even groot wordt als de fierheid over onze dans en theatergroepen.’
Tegen weer en wind
Met 24 jaar ervaring als acrobaat heeft Van Boxelaere het circusmilieu ook zien veranderen. ‘De straattheaterfestivals krijgen het financieel moeilijker. Je ziet nu steeds meer circus in theaterzalen, wat vroeger ondenkbaar was. Ook wij spelen nu 70 procent
‘Het is tijd dat de fierheid over ons circus even groot wordt als de trots op ons theater en dans’
DIRK VAN BOXELAERE Acrobaat
indoor en 30 procent buiten.’
Twee totaal verschillende settings die elkaar toch versterken, volgens Van Boxelaere. ‘Spelen in de openlucht is veel avontuurlijker en leuker. De voldoening na een geslaagde voorstelling is dubbel zo groot, net omdat je moet opboksen tegen weer en wind. Straattheater blijft een geweldige leerschool die voor ons essentieel was om contact met publiek aan te voelen en te improviseren op onvoorziene omstandigheden.’
‘De interactiviteit is sterker in de openlucht, maar in de zaal komt onze poëzie beter tot haar recht’, meent Van Herwegen. ‘We hebben ervaring in beide circuits en dat versterkt elkaar. Ook als we nu met Sol bémol in zalen spelen, een voorstelling zonder participatie, knipogen we naar het publiek en is er geen vierde wand.’
‘Sol bémol’ is in februari op tournee in Boom, Waregem, Dendermonde, Strombeek, Merksem, Mechelen, Bierbeek, Wevelgem en Turnhout.