Aanklaagster uit Roemenië botst op Roemeens verzet
Een Europees openbaar ministerie moet miljardenfraude in de EU stoppen. Lidstaten waar corruptie het meest verbreid is, liggen het meest dwars.
BRUSSEL I Een kwantumsprong in de strijd tegen gesjoemel met EUsubsidies en internationale btwcarrousels. Dat moet de oprichting betekenen van een Europees openbaar ministerie (EOM), dat vanaf 2020 in werking treedt. De aanklagers van het EOM krijgen de macht om over de staatsgrenzen heen fraude te vervolgen die de EU of haar lidstaten jaarlijks tientallen miljarden euro’s kost. Dat is nu nog de bevoegdheid van nationale autoriteiten, maar die kunnen of willen niet altijd doortastend optreden.
Wie het best leiding kan geven aan de Europese aanklagers is volgens een selectiecomité van Europese topmagistraten heel helder. Het plaatste Laura Codruta Kövesi, de voormalige chef van het Roemeense anticorruptieagentschap DNA, bovenaan op een shortlist waaruit het Europese Parlement en de lidstaten samen een hoofdaanklager moeten kiezen. De ambassadeurs van de 22 deelnemende lidstaten buigen zich vandaag over de lijst, waarop ook een Fransman en een Duitser staan.
Geen van de twee andere kandidaten heeft de internationale reputatie van Kövesi. De inmiddels 45jarige exbasketbalspeelster was niet alleen de jongste en eerste vrouwelijke hoofdaanklager in Roemenië, onder haar leiding vervolgde het DNA honderden leden van de Roemeense elite, inclusief toppolitici uit de socialistische en centrumrechtse regeringspartijen.
Internationale schade
Juist haar palmares als verwoed anticorruptiestrijder blijkt nu een obstakel in het selectieproces voor een Europese anticorruptiechef. In een ongewone demarche voert de regering in Boekarest, die ook het EUvoorzitterschap vervult tot eind juni, fel campagne tegen een topfunctie voor hun landgenote. ‘Ik geloof dat de leden van het selectiecomité niet op de hoogte zijn van de misbruiken die begaan zijn door Kövesi’, verklaarde de Roemeense minister van Justitie Tudorel Toader vorige week. Hij beloofde de andere Europese ministers van Justitie in te zullen lichten over de redenen van haar ontslag als DNAchef vorig jaar.
Dat ontslag zette Toader zelf in gang, naar eigen zeggen omdat Kövesi haar macht misbruikte en de reputatie van Roemenië in het buitenland schaadde met interviews in de internationale pers. Critici van de regering draaien die aantijging om. Volgens hen schonden juist Toader en zijn socialistische regeringspartij PSD het nationale blazoen door Kövesi buiten te werken en er alles aan te doen om de vervolging van corrupte partijprominenten te verhinderen.
Een stille hoop bij Europese anticorruptiestrijders is dat een Europese aanklager wel doortastend kan zijn in lidstaten waar nationale aanklagers nu vleugellam gemaakt worden door de politiek. Net door haar ervaring in Roemenië is Kövesi een uitstekende kandidaat, zegt Europarlementariër Monica Macovei, die als voormalig Roemeens minister van Justitie corruptiebestrijding tot speerpunt maakte. ‘De fraude in WestEuropese lidstaten is niet zo gesofisticeerd als in Midden en OostEuropa.’
Contraproductief
‘De verklaringen van de Roemeense regering werken contraproductief in Brussel’, zegt een EUbron. Die suggestie zat ook in de reactie van Gunther Krichbaum, voorzitter van de commissie Europese Zaken van de Duitse Bundestag voor regeringspartij CDU. ‘De competentie van mevrouw Kövesi is boven alle twijfel verheven’, verklaarde Krichbaum
‘De leden van het selectiecomité zijn niet op de hoogte van de misbruiken begaan door mevrouw Kövesi’
TUDOREL TOADER Roemeense minister van Justitie
‘De competentie van mevrouw Kövesi is boven alle twijfel verheven’
GUNTHER KRICHBAUM Duits parlementslid CDU
bij een bezoek aan Boekarest vorige week. ‘Ze is bijna voorbestemd voor dit ambt.’ Hij zei zich goed te kunnen voorstellen dat Duitsland en Frankrijk een compromis bereiken en zich achter de Roemeense kandidaat scharen.
Ook in het parlement, dat deze maand een auditie organiseert met de drie kandidaten, maakt Kövesi een goede kans. Maar dat de benoeming van een aanklager het onderwerp is van een politiek proces, vindt Europarlementariër Macovei toch een beetje zuur. ‘Kövesi is hier geraakt op basis van haar eigen merites en dan moeten we plots politieke onderhandelingen voeren over een juridische functie.’