Nationaliteit afnemen is geen wonderoplossing

BRUSSEL ‘Pak hun nationaliteit af, dan is het ons probleem niet meer’, luidt het credo van voormalig staatssecretaris voor Asiel Theo Francken (NVA). Maar die maatregel is niet waterdicht.

Kan de Belgische nationaliteit worden ingetrokken?

Dat kan op burgerrechtelijke grond (fraude bij het verkrijgen, ‘tekortkomen aan de verplichtingen als Belgische burger’) of op strafrechtelijke grond (bij een veroordeling met minstens vijf jaar opsluiting wegens terrorisme). Fouad Belkacem (Sharia4Belgium) viel in de eerste categorie, de tweede categorie maakte zes ‘slachtoffers’.

Maakt het voorstel van de NVA kans?

Bij straffen van vijf jaar en meer wordt de procedure automatisch gestart, maar een rechter krijgt het laatste woord. De NVA wil dat versnellen en uitbreiden tot alle veroordelingen wegens terrorisme. Geen enkele andere partij steunt dat, ook de Raad van State reageerde kritisch. Het belangrijkste bezwaar blijft het gebrek aan proportionaliteit.

Kan iedereen de Belgische nationaliteit verliezen?

Niemand kan stateloos worden. Bijgevolg geldt de maatregel alleen voor wie de dubbele nationaliteit heeft. Daaronder vallen twee categorieën: als Belg geboren Belgen en Belg geworden Belgen. Enkel van de laatste categorie kan de nationaliteit worden afgenomen. Discriminatie? Neen, oordeelde het Grondwettelijk Hof. ‘Als Belg geboren Belgen zijn meer verbonden met de nationale gemeenschap.’

Is de maatregel zinvol?

Het schrappen van de nationaliteit betekent niet dat de persoon niet op het grondgebied kan verblijven of dat hij of zij meteen wordt uitgewezen. Bij uitlevering kan bovendien het argument ‘het recht op een gezinsleven’ (art. 8 EVRM) meespelen of het ‘thuisland’ (bijvoorbeeld Marokko) opspelen. Het kan leiden tot illegaliteit, want wie zijn nationaliteit verliest, dreigt onder de radar te verdwijnen.

Zijn er betere oplossingen?

Het Belgische gerecht hanteert een proactief vervolgingsbeleid. Terugkerende Syriëstrijders moeten onmiddellijk naar de gevangenis. Aan een wetgeving om een verbeterde opvolging te verzekeren, wordt gewerkt. De politieke wereld zou het liefst zien dat de Syriëstrijders in de regio worden berecht en daar hun straf uitzitten. Ook zijn er voorstellen om een internationaal tribunaal op te richten, in samenspraak met andere Europese landen.