Holocaustrel verdeelt Netanyahu en zijn Midden-Europese vrienden
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu cultiveert goede banden met MiddenEuropese nationalisten. Zijn uitspraken over de Holocaust vertroebelen die relatie.
Het had een allerhartelijkst bezoek moeten zijn. Vorige week organiseerde de Poolse regering in Warschau een top over het MiddenOosten waarop de Israëlische premier Benjamin Netanyahu breed zijn stellingnames tegen Iran kon uitdragen. Maandag zou een hoge Poolse delegatie op haar beurt naar Jeruzalem reizen voor een top tussen Israël en de zogenaamde ‘Visegrad 4’ (V4): Polen, Hongarije, Slovakije en Tsjechië.
Die bijeenkomst moest de goede relaties bekrachtigen tussen de regeringen in Israël en de MiddenEuropese EUlidstaten. Zij vonden elkaar de afgelopen jaren in kritiek op het EUbeleid en, vooral in het geval van Polen en Hongarije, in ideologische verwantschap onder nationalisten.
Maar uitspraken van Netanyahu en zijn minister van Buitenlandse Zaken Israel Katz over de Poolse rol in de Holocaust nekten de top van de vriendschap tussen de V4 en de Israëli’s. ‘Polen werkten samen met de nazi’s’, verklaarde de Israëlische premier afgelopen donderdag aan een Israëlische reporter, die met hem meegereisd was naar Warschau.
Holocaustwet
Daarmee raakte hij een open zenuw. Begin 2018 maakten Israël en Polen forse ruzie over een controversiële Poolse ‘Holocaustwet’. Die plaatste gevangenisstraffen op het toewijzen van verantwoordelijkheid voor nazimisdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de Poolse staat of het Poolse volk. De wet dreigde volgens critici de rol van Polen in de Jodenvervolging te verdoezelen en het publieke debat over de kwestie te smoren. Onder Amerikaanse en Israëlische druk slikten de Polen de gevangenisstraffen in.
Tot afgelopen donderdag, toen Netanyahu een verheldering de wereld in stuurde: hij was verkeerd geciteerd, alsof hij over ‘de Polen’ in het algemeen had gesproken. Maar het dispuut escaleerde zondag opnieuw doordat Katz op televisie de uitspraak van wijlen premier Yitzhak Shamir aanhaalde dat ‘Polen het antisemitisme met de moedermelk naar binnen zuigen’.
Dat was voor de Poolse premier Mateusz Morawiecki het signaal om de V4top op te blazen, al zakten Slovaakse, Hongaarse en Tsjechische delegaties wel nog af voor bilateraal overleg. ‘Misschien zijn de aanstaande Israëlische verkiezingen de reden voor die roekeloze verklaringen’, zegt Martin Konecny van het European Middle East Project, een Brusselse denktank. ‘Ik betwijfel niettemin dat dit dispuut veel zal uitmaken op lange termijn’.
Jeruzalemambassade
Israël vond de afgelopen jaren toenadering tot de V4landen en andere, overwegend OostEuropese, lidstaten die bereid zijn de Europese eensgezindheid inzake Israël te contesteren.
Zo blokkeerden Tsjechië, Roemenië en Hongarije in 2018 een gezamenlijke EUverklaring ter De vriendschap van afkeuring van de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem. Vooral Hongarije trad de afgelopen jaren geregeld op als stoorzender in discussies over het Israëlbeleid van de EU. Behalve de gebruikelijke diplomatieke beweegredenen, zien critici bijkomende motieven voor de toenadering met Israël. Zo kan de Hon
‘Polen zuigen antisemitisme binnen met de moedermelk’
en gaarse premier Viktor Orban, door zijn uitstekende verhoudingen met de Israëlische premier te etaleren, ook de kritiek pareren dat hij antisemitisme aanwakkert met propagandacampagnes tegen George Soros, een miljardair en filantroop van Joodse afkomst.
Opmerkelijk genoeg was het Netanyahu die Orban volgens de Israëlische krant Haaretz voorstelde aan de vermeende bedenker van de antiSorospropaganda, wijlen Arthur Finkelstein. Die JoodsAmerikaanse politieke strateeg maakte naam met op angst gebaseerde verkiezingscampagnes voor de Republikeinse partij in de VS en Netanyahu in Israël. staat onder druk.
ISRAEL KATZ Israëlisch minister van Buitenlandse Zaken