Een haai is een valse trage
Haaien zijn toegerust om snel door het water te klieven, maar alvast de roemruchte witte haai doet dat bewust niet. Wie te snel is, vangt geen hapjes.
In tegenstelling tot andere vissen, houden haaien een hogere lichaamstemperatuur aan dan het omringende water. Al zijn ze daar niet zo efficiënt in als ‘echte endotherme’ dieren zoals zoogdieren en vogels. Met warme spieren kun je krachtiger en sneller bewegen, dat weet elke sporter. Dat zou je als roofdier een niet onaardig voordeel moeten opleveren op je tragere prooi. Maar dat is niet wat we vaststellen, rapporteert Yuuki Watanabe van het Japans Instituut voor Poolonderzoek in het Journal of Experimental Biology.
De witte haai (Carcharadon carcharias) – die van de film Jaws – houdt het integendeel gezapig als hij achter zeehonden aan gaat, zijn geliefkoosde lekkernij. In het Neptune Islandsnatuurpark in Australië, waar een deel van Jaws werd opgenomen en waar toeristen komen duiken met de witte haaien, voorzagen Watanabe en zijn collega’s tien haaien van een metertje aan hun rugvin. Niet eenvoudig: de dieren moesten rustig naast het bootje van de onderzoekers zwemmen, met hun rugvin boven. En dat laatste doen haaien zelden, wat Hollywood en het cartoonistengild ons ook wijsmaken. Wanneer de onderzoekers de dieren onderwater wilden benaderen, moest dat veiligheidshalve in een kooi. De witte haai wordt ook wel mensenhaai genoemd, en hoewel hij helemaal niet zo op mensen belust is als zijn reputatie ons wil doen geloven, blijft het toch een onvoorspelbaar wild dier met grote tanden.
Na een paar dagen lieten de metertjes automatisch los. De vorsers konden er negen opvissen; het tiende spoelde weken nadien aan. Slechts één haai kwam een keertje op snelheid, zo’n zeven kilometer per uur, waarschijnlijk terwijl hij overstak van de ene zeehondenkolonie naar een andere. De rest bleef rond dezelfde kolonie hangen, met snelheden van drie tot vijf kilometer per uur.
Wegrestaurant
Tot verwondering van de onderzoekers, want zwemmen bij dergelijke lage snelheden is zeer inefficiënt. Terwijl de dieren al extra energie verstoken om hun lichaam warmer dan het water te houden. Dan zou je toch verwachten dat ze dat voordeel uitbuiten en die extra energie gebruiken om er ook extra snelheid mee te halen. Dieper onder water spendeer je minder energie, omdat je niet meer door de golven moet ploeteren. Maar ook daar deden de witte haaien nauwelijks aan; ze duiken enkel als ze een zeehond achterna zitten, is de indruk van Watanabe.
Waarom doen de haaien zo raar? In de snelle strook zoeven is allemaal prima, maar de wegrestaurants staan wel aan de trage kant van de weg. Wie een zeehond wil verschalken, kan zich maar best traag en onopvallend bewegen. Gewoon op de loer liggen zou nog beter zijn, maar compleet onbeweeglijk blijven is voor haaien niet weggelegd. Ze hebben geen zwemblaas, en om niet te zinken moeten ze net als een vliegtuig in beweging blijven. Dus kiezen ze voor langzaamaan.
Wie een zeehond wil verschalken, kan zich maar best traag en onopvallend bewegen