ZWART-WITDENKEN IS NIET DE BESTE METHODE
Er kwam zoals verwacht reactie op ons onderzoek over de doeltreffendheid en de kosteneffectiviteit van osteopathie (DS 13 februari). De kritiek kwam uit de hoek van de evidence based medicine (EBM), een beweging die meer dan twintig jaar geleden – overigens terecht – ontstond om geneeskunde niet meer op basis van anekdotische ervaring, traditie of voor keur te beoefenen, maar vooral op basis van bewijzen over hoe werkzaam een be handeling is (DS 15 februari).
Onze conclusies in het domein van lage rugpijn en nekpijn kwamen tot stand nadat we een overzicht hadden gemaakt van bestaande Europese en Amerikaanse studies (Amerikanen hebben een andere benadering van osteopathie). Uit de Eu ropese studies bleek dat osteopathische behandelingen gemiddeld doeltreffend zijn, waarop we berekenden dat de terug betaling ervan door de ziekteverzekering een goede investering zou zijn.
De kern van de zaak: goede wetenschap kun je volgens de EBM’ers alleen bedrijven aan de hand van studies waar bij je een grote groep proefpersonen bij toeval indeelt in twee groepen, een ‘inter ventiegroep’ en een ‘controlegroep’, zon der dat ze daarbij weten in welke groep ze zitten (een zogenaamde blinde studie). De controlegroep moet dan het liefst behandeld worden met een placebo of met een fake behandeling. Een voorbeeld: wanneer je wilt nagaan of een kijkopera tie bij knieproblemen doeltreffend is, dan verdoof je ook de personen in de controle groep en bezorg je ze zelfs een litteken alsof ze behandeld zijn. Vaak betrekken zulke studies alleen patiënten die niet te veel andere problemen hebben dan wat onderzocht wordt, met de bedoeling een zo zuiver mogelijk effect na te gaan, wars van storende factoren. Kortom, het gaat om een nogal artificiële situatie.
In ons overzicht naar bestaande be wijskracht van osteopathische behande lingen hebben wij ook gekeken naar stu dies waarvan de interventiegroep wel wist dat ze osteopathie kreeg. Volgens de EBMadepten is dat onaanvaardbaar, ter wijl mensen in de praktijk toch ook weten dat ze naar de osteopaat gaan?
Stilaan wordt het duidelijk dat er in de EBM verschillende strekkingen bestaan: fundi’s en realo’s. De fundi’s blijven vast houden aan blinde studies en het ‘litte ken op de knie’, terwijl de realo’s nuance ren en openstaan voor andere methoden. De fundi’s denken te veel in termen van zwart of wit, terwijl de realo’s reflecteren.
Ook mijn medewerkers en ik mogen niet in zwartwittermen denken. We mogen de doeltreffendheid van osteopathische behandelingen niet definitief als bewezen beschouwen. In ons inter view met de pers gaven we expliciet aan dat de meeste studies die we in ons overzicht betrokken van te korte duur zijn, en dat verdere opvolging nodig is. We hebben dan ook meteen besloten om in zee te gaan met een ziekenfonds om na te gaan of de kwaliteit van osteopathische behandeling in ons land even goed is als wat de studies uit ons overzicht suggereren.
Goede wetenschap bedrijven is niet denken in zwartwittermen. Het is een herhaald proces van proeven, tasten, observeren, suggereren, verwonderd zijn, communiceren, luisteren, verder nagaan en bijsturen.