Wie is er bang van een levende vaas?
Een Nederlandse kunstenaar die met menselijke cellen ‘half levende vaasjes’ creëerde, mag daarvan enkel dode replica’s exposeren in het Centre Pompidou. Het echte werk tonen vindt het museum net iets te spannend.
Ze waren verguld met de kans om hun werk te exposeren in het gerenommeerde Centre Pompidou in Parijs. Bioingenieurs Patricia Dankers en Dan Jing Wu van de Technische Universiteit Eindhoven hadden naar een ontwerp van kunstenaar Hongjie Yang levende menselijke cellen laten groeien op 3Dgeprinte plastic malletjes, in de vorm van een vaasje. En omdat de cellen in het lab blauw werden gekleurd, waren de vaasjes nog ‘Delfts blauw’ ook.
Maar het Centre Pompidou zal niet de originele vaasjes exposeren, zegt Barry van der Meer, woordvoerder van de universiteit, maar slechts replica’s ervan. ‘Dat is in goed overleg met de kunstenaar beslist. Vanwege de Franse regelgeving durfde het museum het niet aan om de originele, levende vaasjes te plaatsen. Niet omdat de cellen gevaar zouden opleveren voor de bezoekers. De “levende vaasjes” zitten immers veilig verpakt in buisjes. Maar het museum vond het idee om levende cellen te exposeren toch net iets te spannend.’
Met een eventueel beperkte houdbaarheid van de cellen op de vaasjes (de Parijse expo loopt twee maanden) had de beslissing van het museum in elk geval niets te maken, mailt onderzoekster Dan Jing Wu desgevraagd. ‘Bij de uiteindelijke afwerking fixeren we de vaasjes immers. Daarbij maken we de cellen dus dood, hoewel ze hun oorspronkelijke vorm behouden. Dus eigenlijk waren het niet eens levende objecten meer. Maar zelfs met deze informatie durfde het museum het niet aan.’
Een en ander laat zien hoe lastig het is om kunst met wetenschap te verbinden, aldus Wu. ‘Kunstenaars en wetenschappers spreken een andere “taal”. Het heeft ons flink aan het denken gezet over hoe we onze wetenschap naar een lekenpubliek moeten vertalen.’
‘Kijk, voor ons wetenschappers is het heel normaal om een driedimensionale mal te printen en daarop menselijke cel len te laten groeien, maar voor een leek klinkt dat heel erg bizar. Waar komen die cellen vandaan? Van wie zijn die cellen? Dit is dus ook wat er met het museum is gebeurd. Op het laatst heeft het de doorslag gegeven dat het museum het project erg interessant vond, maar de menselijke cellen niet durfde te exposeren in verband met allerlei regelgeving.’
De drie ‘halflevende vaasjes’ van Hongjie Yang zijn een uitvloeisel van het onderzoek naar regeneratieve geneeskunde die op termijn moet leiden naar het kweken van volledige organen. Maar de kunstenaar wil museumbezoekers vooral prikkelen met het idee dat de grens tussen levende en nietlevende materialen aan het vervagen is. ‘Is zo’n vaasje nu levend of nietlevend?’, aldus Yang. In het Centre Pompidou is maar één antwoord mogelijk.
‘Voor ons wetenschappers is het heel normaal om een driedimensionale mal te printen en daarop menselijke cellen te laten groeien, maar voor een leek klinkt dat heel erg bizar’
‘La fabrique du vivant’. Tot 15/4 in het Centre Pompidou in Parijs.