HEILIGE KOE
‘Killing sacred cows in honor of Peter Praet’, tweette de Amerikaanse econoom Adam Posen de ze week. Hij schepte er een zeker genoegen in om op het afscheidsfeestje van de Belgische ECBhoofdeconoom Peter Praet even stevig te vloeken in de monetaire kerk. De enige doelstelling die de Europese Centrale Bank heeft, is de inflatie in toom houden. Praets werk voor de ECB stond acht jaar lang in het teken van po gingen om de inflatie in de richting van 2 procent te krijgen. Maar eigenlijk was hij al die tijd fout bezig, wierp Posen hem voor de voeten – op een vriendelijke manier, dat wel. Hij vindt dat de inflatiedoelstelling hoger moet worden dan 2 procent, en dat alle grote centrale banken in de westerse wereld zich daar gezamenlijk sterk voor zouden moeten maken.
Daar zijn volgens Posen twee redenen voor. Ten eerste: de hardnekkig lage inflatie. Het doel van 2 procent ligt simpelweg te dicht bij nul – de fameuze zero lower bound die als erg gevaarlijk wordt beoordeeld. De rente kan immers niet lager dan 0 procent – althans niet veel lager. Als je mikt op 3 of 4 procent, is het gevaar dat je in de buurt van de nul komt, minder groot.
Reden twee is de geloofwaardigheid. Als je hele organisatie in het teken staat van een doelstelling die je vaker niet dan wel haalt, bestaat de kans dat je niet serieus genomen wordt.
Posen is niet de enige die het huidige ECBmandaat ter discussie stelt. Op dezelfde afscheidsbijeenkomst voor Peter Praet opperde de Franse econoom Jean PisaniFerry dat ook klimaatdoelen er deel van zouden kunnen uitmaken. De ECB zit daar al een beetje met zichzelf in de knoop, stipte hij aan. Als toezichthou der waarschuwt de ECB financiële instel lingen voor het risico dat klimaatmaatre gelen de waarde van bijvoorbeeld olie en gasvoorraden doen verminderen, maar wanneer diezelfde ECB als monetaire au toriteit obligaties koopt, houdt ze daar geen rekening mee.
Ook in de politiek gaan er hier en daar stemmen op om het mandaat te heroverwegen. De nieuwe panEuropese partij Volt heeft er bijvoorbeeld een onderdeel van haar verkiezingsprogramma aan gewijd. Het voorstel is om bij het monetair beleid niet alleen inflatie voor ogen te houden, maar ook werkgelegen
heid. De centrale banken in de Verenigde Staten en GrootBrittannië doen dat ook. Dat de ECB niet zo’n dubbel mandaat heeft, komt door de inflatieobsessie van de Duitsers. Zij waren alleen bereid hun keiharde Duitse mark op te geven als de euro even hard zou worden. Het gevolg is dat de ECB in 2011, kort na de financiele crisis, de rente optrok terwijl de Europese werkloosheid nog 10 procent bedroeg. De vrees voor inflatie woog zwaarder dan de wens om mensen aan het werk te helpen.
Eigenlijk was Peter Praet al die tijd fout bezig, wierp Posen hem voor de voeten
Niet alleen Volt pleit voor een dubbel mandaat. Ook de toenmalige Franse president François Hollande en de Spaanse premier Mariano Rajoy hebben dat in 2013 al gedaan, hoewel ze zich aan weerszijden van het politieke spectrum bevinden.
Of het er echt van komt, is een grote vraag. Veel zal afhangen van wie de opvolger wordt van Mario Draghi als voorzitter van de ECB. De enige kandidaat die zich hier min of meer over heeft uitgesproken, is de Fin Olli Rehn. Hij wil dat er een doorlichting komt van de ECBstrategie, zodat duidelijk wordt of die nog wel doeltreffend genoeg is. Of hij daarmee zijn kansen op het presidentschap heeft vergroot? Bij de Fransen waarschijnlijk wel, bij de Duitsers niet.