Brexit-monster krijgt May klein
Haar afscheid kwam met tranen en boze woorden. Maar dat Theresa May mislukte als premier, is ook haar eigen verantwoordelijkheid.
BRUSSEL I Al het drama van het premierschap van Theresa May zat vervat in haar laatste woorden. Voor de zwarte deur van Downing Street 10 sprak ze vrijdagvoormiddag een laatste keer het land toe. Ze zei dat ze weldra stopt met de job die ‘de eer van haar leven was’. En dat ze ongelofelijk dankbaar is dat ze ‘het land dat ze zo lief heeft, heeft mogen dienen’.
Toen kwamen de tranen en beende ze weg. Even werd de Maybot weer mens. Ze besefte dat ze gefaald heeft en dat ze er niet in geslaagd is de wil van het volk – het Verenigd Koninkrijk loskoppelen van de Europese Unie – tot een goed einde te brengen.
Hoewel ze in het referendum tegen de Brexit had gestemd, werd ze gezien als een ‘reluctant remainer’. Diep in haar binnenste vond ze ook dat haar land beter af was buiten de Unie. Alleen was ze enorm bang voor de chaos en de grote economische gevolgen van een Brexit. Ze wist dat de gewone Brit er een zware prijs voor zou betalen, zeker als de uitstap niet goed geregeld zou worden. Dat wilde ze tot elke prijs voorkomen. En daarin is ze niet gelukt. De schuld schoof ze in de schoenen van de parlementsleden die niet bereid waren tot een compromis.
Opluchting
Op 7 juni biedt May officieel haar ontslag aan de koningin aan. Haar lijdensweg zal dan precies 1.059 dagen hebben geduurd. Dat het premierschap een martelgang zou worden, hadden weinigen voorspeld toen ze op 13 juli 2016, drie weken na het EUreferendum, Downing Street 10 binnenstapte. Iedereen was opgelucht. De partij, Europa en Engeland.
De Conservatieve Partij was tevreden dat de alfamannetjes – Boris Johnson en Michael Gove – elkaar de tent hadden uitgevochten vrijdagmorgen een laatste keer het land toe. Op 7 juni biedt ze officieel haar ontslag aan de koningin in de strijd om het leiderschap. May leek de geknipte persoon om de Brexit te onderhandelen én het harde besparingsbeleid, dat diepe littekens had nagelaten in de verdeelde samenleving, om te buigen. May beloofde meteen meer sociale accenten te leggen.
Ook in Europa gaf men haar het voordeel van de twijfel. De domineesdochter, die zes jaar het uitermate moeilijke departement van Binnenlandse Zaken had geleid, kende het klappen van de politieke zweep. Het had haar het imago van harde tante opgeleverd, maar voor de Brexit zou ze wel openstaan voor een compromis.
De eerste maanden van haar premierschap lezen als een triomftocht. Ze is meteen populairder dan David Cameron en de partij wordt met lengten voorsprong de sterkste. Ze toont zich ook de antipode van haar voorganger. Cameron verzamelde rond zich een hofhouding van vertrouwelingen die zich thuisvoelden in het liberale, chique onskentonsmilieu. May hoorde daar nooit bij. Zij bestudeerde dag en nacht dossiers.
Zelfs in The Guardian, niet bepaald het lijfblad van de Conservatieven, krijgt ze schouderklopjes. Politiek columnist Rafael Behr noemt haar ‘een slimme culturele krijger’ en vindt dat ze de ‘juiste middenweg’ bewandelt.
Ongeloof
Maar in Europa groeit argwaan. May spreekt zich niet uit over welk soort Brexit ze wil. Ze lijkt besluiteloos. Theresa May wordt Theresa Maybe. En als ze dan toch in haar kaarten laat kijken, slaat de argwaan om in ongeloof. Ze heeft gekozen voor een ‘harde’ Brexit, al spreekt ze zelf over een ‘cleane’ uitstap. Ze wil het VK volledig loskoppelen van de Europese interne markt en de douaneunie. Ze noemt het haar rode lijnen. In Brussel worden de veiligheidsgordels aangespannen en de rangen gesloten.
Op 29 maart 2017 maakt ze haar eerste kapitale blunder. Ze activeert artikel 50 van het Verdrag van Lissabon, waardoor de klok begint te tikken. De Britten krijgen precies twee jaar om de scheiding te regelen. De diplomaten in Brussel krabben zich in het haar. De ontmoetingen die ze hebben gehad met May en haar team, voorspellen weinig goeds. De Britten zijn helemaal niet voorbereid op de moeilijkst denkbare onderhandelingen.
Snel volgt een tweede blunder. Surfend op de uitstekende peilin
Op 29 maart 2017 maakt May haar eerste kapitale blunder. Ze activeert artikel 50 van het Verdrag van Lissabon, waardoor de klok begint te tikken
Wie May ook opvolgt, hij of zij zal op dezelfde Brexitobstakels botsen. In het parlement is gewoon geen meerderheid voor een oplossing