‘Timmermans-wonder’ geeft socialisten hoop
In sommige Europese landen is de sociaaldemocratie aan een stille remonte bezig. Maar in kernlanden als Frankrijk, Italië en Duitsland blijft ze bloeden.
BRUSSEL I ‘Fransie Timmermans’, zongen PvdAmilitanten donderdagavond in een café in Den Haag, toen de exitpolls van de Europese verkiezingen binnenliepen. De Nederlandse socialisten, die al vijf jaar nederlaag na nederlaag slikken, werden onverwacht de grootste partij en zouden vijf zetels binnenhalen. Partijleider Lodewijk Asscher sprak van het ‘Timmermanswonder’.
Hoe kon ‘het wonder’ zich voltrekken? Als minister van Buitenlandse Zaken (20122014) was de polyglot Timmermans al populair in Nederland. Als ‘Spitzenkandidat’ van de Europese socialisten kreeg hij veel aandacht in kranten en op televisie, waar hij als uitstekende debater indruk maakte.
‘Net Songfestival’
In interviews kwam hij op voor sociale correcties op het neoliberalisme, zoals de invoering van een Europees minimumloon. Dat maakte van hem de marktleider op links, ten koste van D66 en de Socialistische Partij. Die partij bezorgde Timmermans extra aandacht met een wansmakelijk filmpje, waarin de nummer 2 van de Europese Commissie werd neergezet als een lid van de Brusselse elite die Nederland wil opslokken. Volgens Rik Winkel, journalist bij het Financieel Dagblad, speelt ook het Nederlandgevoel mee: ‘Als een Nederlander voorzitter van de Commissie kan worden, stemmen de Nederlanders daar massaal voor. Net het Songfestival.’
Vanuit Barcelona, waar hij al opnieuw campagne aan het voeren was, sprak Timmermans vrijdagmorgen van ‘een signaal dat in heel Europa is aangekomen’. Frans Timmermans.
Nu is de sociaaldemocratie aan een voorzichtige remonte bezig. Antonio Costa trok met succes Portugal door de crisis. In Zweden kon Stefan Löfven nipt aan de macht blijven. In Spanje won premier Pedro Sanchez eind april de verkiezingen. En in Finland zijn de sociaaldemocraten aan zet om een regering te vormen, terwijl ze in Denemarken volgens peilingen op weg zijn naar de overwinning op 5 juni. Tel daar Muscat in Malta, Pelligrini in Slovakije en Dancila in Roemenië bij, en de socialisten kunnen binnenkort acht van de 28 premiers leveren in de Europese Raad. Dat is lang geleden.
Vijanden in OostEuropa
Maar denken dat het succes van Timmermans zondag kan overslaan naar andere Europese landen, is te optimistisch. Daarvoor is Nederland niet groot en Timmermans (nog) niet bekend genoeg. In grote landen die veel Europarlementsleden leveren, zoals Duitsland, Italië en Frankrijk, zullen de sociaaldemocraten zware klappen incasseren. In het grote Polen blijven ze zo goed als onbestaande.
Volgens de projecties van Politico riskeert de sociaaldemocratische fractie zondag ongeveer 40 van haar 187 zetels te moeten inleveren. Als de Brexit er komt, zal de fractie nog eens afscheid moeten nemen van een vijftiental parlementsleden van Labour.
Om het tot voorzitter van de Commissie te schoppen, zoals hij ambieert, zal Timmermans nog een groter wonder nodig hebben. De EVP gaat voluit voor de opvolger van Juncker als zij de grootste fractie blijft – zoals de projecties voorspellen. En onder de Europese leiders die een kandidaat mogen voordragen aan het Europees Parlement, heeft Timmermans zich in OostEuropa vijanden op de hals gehaald: vanuit Brussel pakte hij Polen, Hongarije en Roemenië aan wegens de uitholling van de rechtsstaat. In Boekarest heeft de Nederlander het daardoor zelfs verkorven bij zijn partijgenoten.
‘Dit is een signaal dat in heel Europa is aangekomen’ FRANS TIMMERMANS Spitzenkandidat Europese socialisten