Kleurt zondag groen of zwart? Wordt het land onbestuurbaar?

8.167.709 Belgen worden zondag in het stemlokaal verwacht. Worden we maandag wakker in een rechtser Vlaanderen, een onbestuurbaar België en een Europa op drift?

BRUSSEL I Hoe evalueert u het regerings en oppositiewerk van de voorbije jaren? En belangrijker, gelooft u in de plannen en beloftes voor de toekomst? Zondag wordt de dag van de waarheid. Als kiezer schudt u de kaarten en zoals het er naar uitziet, bent u niet van plan om dat eenvoudig te doen. De Standaard blikt vooruit op de grote vragen die u morgen beantwoordt.

Hoe zwart kleurt groene zondag?

Behoudens een verrassing van formaat zullen de ecologisten zondag de grootste winst boeken. In Vlaanderen groeit Groen volgens de laatste politieke barometer van De Standaard en de VRT met 6 procentpunten tot 14,6 procent, maar vooral Ecolo bloeit in Wallonië (plus 13,8 procentpunt) en Brussel (plus 11 procentpunt). In Brussel wordt Ecolo misschien zelfs de grootste partij en dan lonkt het ministerpresidentschap.

De groenen kunnen de politieke machtsverhoudingen zondag stevig hertekenen. Worden Ecolo en Groen samen de grootste familie? En kan Groen in Vlaanderen niet alleen de SP.A maar ook Open VLD overvleugelen? Of, ook een mogelijkheid, leidt de moeizame eindsprint van de partij ertoe dat ze verliest van de eigen hoge ambities?

In Vlaanderen zou de winst van de groenen in de perceptie wel eens overschaduwd kunnen worden door de terugkeer van Vlaams Belang. Flirtte de partij in 2014 nog met de kiesdrempel, dan doen de peilingen nu een uitslag vermoeden van meer dan 10 procent – het niveau dat het toenmalige Vlaams Blok bereikte in 1991 tijdens ‘zwarte zondag’.

Stoomt de partij door richting 15 procent, dan begint na 26 mei ongetwijfeld een gewetensonderzoek naar de terugkeer van extreemrechts in Vlaanderen. Hoe meer de stemmen van Vlaams Belang straks ten koste van de NVA gaan, hoe meer de partij de mogelijke coalities onrechtstreeks zal beïnvloeden.

Blijft Bart De Wever aan zet?

Dat brengt ons bij een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid voor komende zondag: de NVA blijft de grootste partij van Vlaanderen en België. Alleen is er sinds 2014 geen enkele peiling die de partij op winst zet. De 32,4 procent van toen zal niet geëvenaard worden. De vraag is dus niet of de partij zondag zetels en procenten verliest, maar wel hoeveel.

Voorzitter Bart De Wever schuift 30 procent naar voren als doelstelling. Daarmee kan de partij de sleutels in handen houden op het Vlaamse niveau. Als een anticoalitie van CD&V, Groen, SP.A en Open VLD mathematisch onmogelijk, nipt of wankel is, zit De Wever gebeiteld. Maar als de 25 procent in zicht komt, dan taant de almacht van de NVA aanzienlijk.

Het is de reden waarom de partij op Vlaams niveau zo sterk mogelijk voor de dag moest komen. Huidig ministerpresident Geert Bourgeois moest ‘promoveren’ richting Europa en De Wever kandideert zelf voor ministerpresident.

De grote vraag lijkt vooral met wie de NVA straks een Vlaamse meerderheid vormt. Een voortzetting van de huidige ‘Zweedse’ coalitie met CD&V en Open VLD lijkt ook nu de ‘logische’ coalitie, al gonst het van geruchten dat CD&V – of in sommige versies zelfs Open VLD – ingeruild wordt voor de SP.A, naar Antwerps voorbeeld.

Aan de kiezer om de onderlinge verhoudingen in het peloton duidelijk te maken. Zowel CD&V, SP.A als Open VLD dreigt zondag zetels te verliezen, de vraag is hoeveel. Voor Wouter Beke (CD&V), John Crombez (SP.A) en Gwendolyn Rutten (Open VLD) zal de uitslag bepalen of hun voorzitterschap eindigt in schoonheid of in mineur.

Blijft België bestuurbaar?

Als de peilingen enig verband houden met de realiteit, dan diepen de ideologische verschillen tussen Vlamingen en Franstaligen zondag verder uit. Zo’n vier op de tien Vlamingen stemmen straks waarschijnlijk rechts (NVA) tot extreemrechts (Vlaams Belang), vier op de tien Walen stemmen daarentegen links (PS) tot extreemlinks (PTB). Centrumrechts kent ook na zondag een stevige meerderheid in Vlaanderen. Hetzelfde geldt voor centrumlinks met PS, Ecolo en CDH aan Waalse kant.

De vraag is hoe die tendensen op het federale niveau bij elkaar te brengen zijn. De huidige Zweedse regering verliest naar alle waarschijnlijk haar meerderheid en zal niet gedepanneerd worden door het CDH, tenminste als we voorzitter Maxime Prévot mogen gelo

Met wie vormt de NVA straks een Vlaamse meerderheid? Het gonst van de geruchten dat CD&V ingeruild wordt voor de SP.A

Zo’n vier op de tien Vlamingen stemmen waarschijnlijk rechts tot extreemrechts, vier op de tien Walen links tot extreemlinks