‘Donald Trump zal Iran nu niet aanvallen’
Hij wacht tot hij herkozen is, denkt Sébastien Boussois
Donald Trump is niet van plan om Iran aan te vallen. Of toch nu niet. Hij wacht tot hij herkozen is, denkt SÉBASTIEN BOUSSOIS.
Iran geldt als de gedoodverfde vijand van bepaalde westerse landen die vrezen hun wereldleiderschap kwijt te raken en onderling verdeeld zijn over de grote geopolitieke belangen die op het spel staan. Maar als de Straat van Hormoes in een instabiele situatie terechtkomt, heeft dat grote gevolgen voor heel wat landen in de regio (DS 1 augustus). Bovendien heeft uitgerekend Iran daar de touwtjes in handen. Toch lijkt er geen gecoördineerde aanval door de VS aan te komen.
Het Iraanse regime wordt al jaren als de baarlijke duivel afgeschilderd. Die politieke stemmingmakerij werpt vruchten af. De spanningen met Teheran flakkeren telkens op als er belangrijke Amerikaanse verkiezingen op til zijn. In 20102011 haalde president Barack Obama, die op dat ogenblik kandidaat was om zichzelf op te volgen, zich de toorn van Benjamin Netanyahu op de hals. De Israëlische premier, die nog altijd aan de macht is, trok fel van leer tegen de volgens hem te lankmoedige VS, die weigerden Iran aan te vallen. Obama voerde onderhandelingen met de Europeanen, wat op 14 juli 2015 uitmondde in het nucleaire akkoord met Iran. Ook dat viel niet in goede aarde. Maar de president bleef weigeren tegen Teheran op te treden en paste voor de messiaanse, religieus geïnspireerde visie van de Israëlische premier: nee, Iran was niet ‘Amalek’, de historische erfvijand van Israël en bijgevolg van alle volkeren op aarde. Onderhandelen met het land was toegelaten.
‘Trump heeft gefaald’
Zelfde scenario vanaf 2016. Maar met het aantreden van Trump zag Netanyahu een oorlogszuchtige president in het Witte Huis verschijnen. Diens opzegging in 2018 van het Iranakkoord leidde ertoe dat Teheran opnieuw geïsoleerd raakte. De voorbije weken probeerde de Amerikaanse president te bewijzen dat hij de ordehandhaver van de wereld is, verkozen door de evangelische christenen die geloven in een strijd tussen het goede (zijzelf ) en het kwaad (Iran en NoordKorea) en die ervan overtuigd zijn dat het laatste oordeel ooit zal komen. Eerder vroeg dan laat. Europa, dat het nucleaire akkoord mee heeft ondertekend, wordt door Teheran onder druk gezet om parallelle onderhandelingen te beginnen.
We kunnen alleen maar vaststellen dat Trumps tactiek om in het MiddenOosten en de rest van de wereld het vuur aan de lont te steken uitstekend werkt: algehele steun aan SaudiArabië en de Verenigde Arabische Emiraten, die in Jemen een bloedbad aanrichten, het absurde isolement van Qatar – waar AlUdeid ligt, de grootste Amerikaanse luchtmachtbasis buiten Amerika – en de Iraanse kwestie.
Maar volgens Javad Zarif, Iraans minister van Buitenlandse Zaken, heeft de Amerikaanse president gefaald: sinds hij heeft toegegeven dat hij een paar weken geleden op het allerlaatste moment van een aanval tegen Iran heeft afgezien, valt zijn onverzettelijkheid nauwelijks meer dan een rookgordijn te noemen. Voorts slaagde hij er niet in om een stevig bondgenootschap op te bouwen en zo de Iraniërs klein te krijgen, hoewel hij had aangekondigd dat hij ‘maximale druk’ zou uitoefenen. Het zou een desastreuze vergissing zijn om Iran zonder voorafgaande onderhandelingen te destabiliseren. Maar de Amerikaanse president is niet gesteld op politieke onderhandelingen.
Het stof zal gaan liggen
Trump lijkt al een paar weken een partijtje blufpoker te spelen: niet alleen wil hij zich opwerpen als de bewaker van de tempel van de wereld, hij wil ook alle kiezers achter zich krijgen die geloven in een existentiële dreiging waaraan alleen Amerika het hoofd kan bieden. Ten slotte wil hij uitblinken in een spel dat hij beter beheerst dan de politiek: zakendoen en economische druk uitoefenen. Als hij Iran op economisch vlak kan doen buigen, heeft dat grote gevolgen. De komende weken dreigt het land aan te kijken tegen een inflatie van 40 procent. Daar zal de bevolking onder lijden. Hoelang nog zijn de jonge Iraniërs bereid dat te ondergaan, zonder het regime in een chaos te storten?
De spanningen met Teheran flakkeren telkens op als er belangrijke Amerikaanse verkiezingen op til zijn
Zou Trump één jaar voor de verkiezingen een oorlog beginnen? Nee. Net als in 2011 zal het stof snel gaan liggen, want de Amerikaanse verkiezingscampagne komt eraan, en er zijn veel interne uitdagingen: de economische crisis, de immigratie, de aanslagen van white supremacists.
Ik kan me niet voorstellen dat Trump het risico wil nemen zijn herverkiezing in 2020 te mislopen vanwege een zoveelste riskante oorlog die uiterst gevaarlijk is voor de hele regio: SaudiArabië en de Verenigde Arabische Emiraten zouden in zijn voetsporen treden, waardoor een confrontatie onafwendbaar zou zijn tussen de twee grootste ideologische, politieke, culturele en religieuze blokken uit de regio. En wie kan de chaos weer in goede banen leiden als Trump niet herkozen wordt?
Kort samengevat: hij heeft er niets bij te winnen. Hij zal op zijn minst wachten tot hij herkozen is om daarna zijn chaostheorie voort te zetten, zoveel is duidelijk. Maar als hij in 2020 herkozen wordt, wat heeft hij dan nog te verliezen? Zal hij in dat geval nog in staat zijn eventuele uitschuivers te controleren?