Waarom moet je je in de zomer vaker ontharen?
‘Ik merk dat ik in de zomer veel meer werk heb met mijn bikinilijn en mijn benen’, mailt Vanessa Vanhove vanop het strand van een Grieks eiland. ‘Als het warm is, hoort onze lichaamsbeharing toch niet zo snel te groeien? Is dat geen evolutionaire fout?’
Ons haar groeit inderdaad sneller in de zomer, vertelt dermatoloog Thomas Maselis, die een praktijk runt in Tienen. De reden daarvoor is simpel: het is warmer en dus schakelt het metabolisme in de opperhuid (waarin de haar zakjes liggen) een paar tandjes hoger. ‘Hoe hoger de temperatuur, hoe sterker de bloedcirculatie en hoe sneller de haargroei’, zegt Maselis. Hoewel onze interne temperatuur altijd rond de 37 °C ligt, kan ze in de periferie van ons lichaam sterk afwijken. ‘In de winter kan het in de opperhuid kouder zijn dan twintig graden. Op een warme zomerdag kan de temperatuur oplopen tot ver boven de 37 °C.’
Hoeveel harder ons haar precies groeit in de zomer, daar durft de dermatoloog geen cijfer op te plakken. Al doet hij dat wel voor nagels, die net als huidhaar uit kerati ne bestaan. ‘Nagels groeien 30 à 50 procent sneller in de zomer dan in de winter.’
Verschillende haarcycli
De onduidelijk over de groeisnelheid van haar is een gevolg van de grote verschillen die er bestaan. ‘De snelheid varieert sterk tussen individuen en daarbij speelt ook afkomst een rol. Aziaten hebben bijvoorbeeld een veel minder sterke haargroei dan Europea nen.’ Maar er zijn ook stevige verschillen tussen de diverse haarsoorten. ‘De groeicyclus kan bij hoofdhaar wel jaren duren, terwijl dat bij wimpers en wenkbrauwen hoogstens een paar maanden is.’ De cyclus van oksel, borst, schaam en beenhaar ligt daartussenin. Als de cyclus er bijna op zit, trekt het haarzak je zich terug en valt het haar uit. ‘Dan groeit er een tijdje niets, tot de cyclus opnieuw begint.’
De cycli van de haarzakjes verlopen niet simultaan, waardoor de mens geen periodes kent – zoals bijvoorbeeld honden – waarin hij wisselt tussen een zomer en wintervacht. Bij dieren wordt die tweejaarlijkse rui getriggerd door het lengen en korten van de dagen. Maar bij mensen is het vooral het metabolisme dat de haargroei stuurt.
Onze lichaamsbeharing is zeker geen evolutionaire fout, maar veeleer een overblijfsel van onze afstamming van een oeraap. Toen de rechtopgaande Homo erectus de Afrikaanse wouden inruilde voor de savanne, werd zijn dichte vacht overbodig. Alleen het hoofdhaar bleef, want dat moest de steeds groter worden hersenpan beschermen tegen de brandende zon.
Correctie: onze voorouders behielden ook hun schaamhaar. Sterker, het is bij mensen zelfs volumineuzer en dikker dan bij andere primaten. Tien jaar geleden toonde een Britse biologe (Journal of Bio
logy, 2009) aan dat deze evolutionaire bijzonderheid uit dezelfde periode stamt als toen onze voorouders hun apenvacht afwierpen. Ze leidde dat af uit de evolutie van de menselijke schaamluis, die zich pas kon huisvesten nadat de mens een voldoende grote bos schaamhaar had ontwikkeld.
‘Hoe hoger de temperatuur, hoe sterker de bloedcirculatie en hoe sneller de haargroei’