De revival van de C
Niet midden, links of rechts, maar uitgesproken christendemocratisch. Met grote C. Wie ook voorzitter wordt, de belangrijkste toon bij CD&V is al gezet.
Nog tot zondagavond 20 uur kunnen de 44.150 stemgerechtigde CD&Vleden hun stem uitbrengen op een van de zeven voorzitterskandidaten. Net geen 20.000 leden hadden dat vrijdag al gedaan. Een favoriet aanduiden is moeilijk: de kopstukken houden hun persoonlijke voorkeuren voor zich (zie inzet) en geen enkele kandidaat viel in de campagne zwaar door de mand. Een tweede stemronde tussen de twee populairste kandidaten lijkt daardoor nu al onvermijdelijk. Toch valt er uit de campagne al één belangrijke conclusie te trekken: de C in CD&V is helemaal terug, prominenter dan ooit.
Die C werd midden september nochtans luidop in vraag gesteld door oudboegbeeld Miet Smet. ‘Op termijn zou ik de C in CD&V laten vallen’, zei ze in De zevende
dag. ‘We kunnen perfect een gewone centrumpartij zijn.’ Geen enkele van de zeven voorzitterskandidaten trad haar daarin bij. Integendeel, enkele kandidaten maakten er net een speerpunt van.
Opvallende liefde
‘Ik wil de C met fierheid uitdragen’, schreef kandidate Katrien Partyka uitdrukkelijk in haar motivatie. Hetzelfde verhaal bij de Limburgse kandidaat Raf Terwingen: ‘De C in CD&V moet weer geaccentueerd worden en een tegengewicht zijn voor zij die zonder levensbeschouwelijk kompas rondvaren.’ Zelfs de jongerenvoorzitter Sammy Mahdi maakte er een punt van: ‘Ja, die C is van groot belang. Zonder christendemocratie staat de partij nergens voor. Indien de C alleen voor “centrum” staat, dan zijn we afhankelijk van wie links en rechts van ons staat.’
Die opvallende liefde voor de C hoeft niet te verbazen, afgaande op het profiel van de CD&Vleden. In zijn boek Wie is nog van de par
tij (2017) stelde politicoloog Bram Wauters (UGent) vast dat 92 procent van de CD&Vleden zich katholiek noemt. Ter vergelijking: op de tweede plaats volgden de NVAleden met 60 procent.
Ook de befaamde christelijke zuil blijkt onder de leden nooit weggeweest: 89 procent is aangesloten bij de Christelijke Mutualiteit, 37 procent is lid van de christelijke vakbond ACV. Bovendien is 46 procent van de leden ouder dan 65 jaar. Dan hoeft het wellicht al minder te verbazen dat zelfs de jongerenvoorzitter het belang van de C benadrukt.
De partij steunt dus nog altijd op een bewust katholieke achterban. Dat weerspiegelde zich ook al in de analyse van de 12 apostelen, de werkgroep die de partij na de verkiezingen doorlichtte. Uit hun enquête bij de CD&Vleden kwam de vraag naar ‘meer C’ duidelijk naar voren, zegt Vlaams Parlementslid Robrecht Bothuyne, die tot de werkgroep behoorde. ‘De C werd, deels tot onze verbazing, niet in vraag gesteld. Integendeel.’
Fors op de rem
Niet toevallig stond CD&V bij de Vlaamse regeringsonderhandelingen al fors op de rem over het halveren van de uren godsdienstles. Ook in de ethische debatten over euthanasie en abortus zet de partij de hakken in het zand. Dat kandidaatvoorzitter Joachim Coens de discussie rond de abortuswet zelfs ‘een breekpunt’ noemde voor een regeringsdeelname, werd niet door alle zeven kandidaten op gejuich onthaald. Maar allen zijn ze eensgezind in hun bezwaar tegen de uitbreiding van de abortuswet.
Ook Bothuyne ziet die revival van de C bevestigd in de voorzitterscampagnes. ‘Bij alle kandidaten leeft de gedachte om zich niet in het midden, links of rechts te profileren, maar weer christendemocratisch met grote C. Een retour naar de fond. En op zich is dat ook niet slecht. De C gaat niet over de kerk, maar over de plaats van de christelijke waarden en normen in onze maatschappij. Die waarden zijn universeel, dus het hoeft ook geen nicheverhaal te zijn. We zien andere partijen
(NVA en Vlaams Belang, red.) bijvoorbeeld worstelen in hun claim naar de christelijke wortels.’
De kandidaten breken daarbij wel met het beeld van de klassieke kerkganger. ‘Buiten de partij denken ze soms nog altijd dat we diep katholiek zijn’, zegt kandidaat Walter De Donder. ‘Voor mij heeft die C daar nog weinig mee te maken. Ze staat vooral voor een sociale partij en solidariteit: elke mens telt.’ Ook de OostVlaamse kandidaten Vincent Van Peteghem en Christophe Vermeulen wierpen in hun campagne al op dat ‘veel mensen niet op CD&V willen stemmen vanwege de C’. Maar, benadrukt Vermeulen, dat wil niet zeggen dat de partij die daarom moeten laten vallen. ‘Na de ontkerkelijking moeten we die C, de christelijke waarden, vooral bij de jongeren in de steden beter uitleggen.’
Uit het niets op de agenda
Daar ruiken ze bij CD&V ook kansen, nu de discussies over de oude, ethische breuklijnen weer steviger komen opzetten. ‘De mensen voelen zich bedreigd’, zegt Bothuyne.
‘Die C is bij ons nooit funda
92 procent van de CD&Vleden noemt zich katholiek, 89 procent is aangesloten bij de CM, 37 procent is lid van het ACV
‘Als een partij bedreigd wordt, gaat ze zich vaak weer sterker rond haar corebusiness organiseren. Dat zie je ook bij de NVA en het communautaire’
WOUTER BEKE
Expartijvoorzitter
menteel in vraag gesteld’, zegt exvoorzitter Wouter Beke. ‘Maar we zitten nu in een bijzonder tijdsgewricht waarbij de ethische thema’s uit het niets weer op de agenda worden gezet door paarsgroen.’
Dat ook de kandidaatvoorzitters de C weer prominenter in de markt willen zetten, vindt Beke ‘niet onlogisch’. ‘Ik spreek nu eerder als politieke wetenschapper dan als expartijvoorzitter. Maar als een partij bedreigd wordt, gaat ze zich vaak weer sterker rond haar corebusiness organiseren. Dat zie je ook bij de NVA en het communautaire, Open VLD en de belastingverlaging, of Groen en de milieuthema’s. En bij elke voorzittersverkiezing met meerdere kandidaten zie je het klassieke spanningsveld: om partijvoorzitter te wórden, moet je leden overtuigen. Om partijvoorzitter te blíjven, moet je kiezers overtuigen.’