Stukgelopen liefde levert briljante cinema op in ‘Marriage story’
Met ‘Marriage story’ maken Adam Driver en Scarlett Johansson elkaar het leven zuur met messcherpe dialogen. Het is niet de eerste keer dat een stukgelopen liefde briljante cinema oplevert.
‘Ze kan mensen zich zelfs op hun gemak laten voelen op de meest beschamende momenten.’ ‘Ze luistert echt als iemand aan het praten is.’
‘Ze is altijd onverklaarbaar thee aan het zetten die ze vervolgens niet opdrinkt.’
‘Hij is een geweldige vader, op het vervelende af.’
Wanneer gaat liefde over in ergernis, afschuw en uiteindelijk onverschilligheid? Het zijn de kleine dingetjes die verliefde tortels doen dartelen, maar het zijn ook kleine dingetjes die hen zoveel jaren later de muren op jagen. Verborgen gebreken kunnen dan plots het huis onbewoonbaar laten verklaren.
Adam Driver en Scarlett Johansson smeden mooie woorden om tot scherpe messen in Marriage story, een liefdesdrama zo hartverscheurend herkenbaar dat je er haast zelf spijt van begint te krijgen. Alsof je ramptoerist bent op je eigen zwakste momenten, maar dan beter verwoord.
De schaduw van Allen
Uit het leven gegrepen: regisseur Noah Baumbach vertelt in interviews dat hij zich baseerde op zijn echtscheiding van actrice Jennifer Jason Leigh. Zelfs dat heeft hij gekopieerd van zijn grote voorbeeld Woody Allen, die in 1992 met zijn vrouw Mia Farrow een uiteenvallend huwelijk speelde in Husbands and wives. Die film kwam uit niet lang na de breed uitgesmeerde echtscheiding tussen Allen en Farrow. Ook hij had de mosterd elders gehaald.
Het is een van die pijnlijke vaststellingen in een ruzie tussen geliefden: dat al die harde woorden al eens gezegd zijn, mogelijk zelfs in dezelfde combinatie en zelfs op hetzelfde moment. Zowel Marriage story als Husbands and wives grijpt terug op Scenes from a marriage. Ingmar Bergman had zich in 1973 geïnspireerd op het bekvechten van zijn ouders en op zijn eigen relaties, waaronder die met zijn actrice, Liv Ullmann. Van Scenes from a marriage wordt gezegd dat hij in Europa tot een stijging in echtscheidingscijfers zou hebben geleid – al is de kans groter dat de film een symptoom was van een veranderende moraal, eerder dan een oorzaak.
Kan Marriage story uw relatie ernstige schade toebrengen? Twee mensen doen elkaar de duivel aan, maar hun overgave verraadt een bloedend hart. Ruzies zijn ook maar manieren om lief te hebben. Deze twee kunnen niet zonder, maar toch vooral ook niet met el
kaar. Wat een acteurs.
Dat Noah Baumbach geweldige dialogen schrijft, is geen nieuws. Hij schreef The life aquatic with Steve Zissou en Fantastic Mr. Fox voor Wes Anderson. Zijn eigen films, zoals Frances Ha en While we’re young waren vaak geestig, maar leken flauwe afkooksels van Woody Allen, als een epigoon die zijn idool naar de kroon wil steken. Dit is andere koek.
Marriage story torent hoog uit boven alles wat hij tot nu toe gemaakt heeft, omdat hij de ironie heeft laten varen. Deze film is nog altijd vaak grappig, zij het bitter grappig – Adam Drivers lange ledematen lenen zich goed tot slapstick. Maar het spelen en schmieren is gedaan: Marriage story durft echt diep te snijden, zonder als een puber te pretenderen dat het allemaal maar om te lachen was.
Misschien is wat wel iets dat hij heeft opgepikt van Greta Gerwig, de actrice en regisseuse met wie hij intussen ook al jaren een relatie heeft, een creatieve uitwisseling en, sinds begin dit jaar, een zoon. Gerwigs film Little women komt bij ons uit in januari, maar wordt in de VS nu al getipt voor de Oscars. Allebei zijn ze geboeid door de worstelingen van hedendaagse mensen en weten ze iets te vatten van het leven nu, in dit moment van de tijd.
Muze
Marriage story is ook een film over een kunstenaar en zijn muze: Scarlett Johansson speelt Nicole, een actrice in het theatergezelschap van Charlie (Adam Driver). Het is ook een film over een man die geen ruimte geeft aan een vrouw om zichzelf te zijn, om haar eigen ruimte op te eisen. In de loop der jaren veranderen gemaakte beloftes en onuitgesproken veronderstellingen in gewoontes.
Nicole krijgt steun van haar gehaaide, feministische advocate Nora: een geweldige Laura Dern die het niet nalaat erop te wijzen hoe Charlie zichzelf permitteert om als ouder allerlei fouten te maken, terwijl een moeder geen enkele misstap is gegund. Alsof er niks is veranderd sinds Kramer vs. Kramer, de echtscheidingsklassieker uit 1979.
In The New York Times werd dat aan Baumbach verweten: alsof het manbeeld in al die tijd niet veranderd is. Dat houdt geen steek: in Marriage story is die wrijving met de tijdgeest net het onderwerp.
Bergman bracht Scenes from a marriage eerst uit in Zweden als tvserie, voor hij er een verkorte filmversie van knipte voor de rest van de wereld. Omgekeerd is Marriage story een Netflixfilm die eerst enkele weken in de cinema komt, gelukkig ook bij ons. Het is een film om met je lief naartoe te gaan. En als je geen lief hebt, om met je exen naartoe te gaan – allemaal samen, in één grote therapiesessie. En om met je toekomstige lief naartoe te gaan. En om gewoon lekker met jezelf naartoe gaan. Maar kijk hem niet in een ruimte waar keukenmessen in het zicht staan, en de muren nog de echo van harde woorden bewaren.
Marriage story ★★★★☆
Van: Noah Baumbach Met: Scarlett Johansson, Adam Driver, Laura Dern, Ray Liotta (136 min.). Vanaf morgen in de cinema, vanaf 6/12 op Netflix.
Ruzies zijn ook maar manieren om lief te hebben. Deze twee kunnen niet zonder, maar toch vooral ook niet met elkaar. Wat een acteurs