‘Brusselse ket moet op zijn 18de drietalig zijn’
Statuut en taalwetten ten spijt: Brussel ís niet meer louter tweetalig, zegt Sven Gatz (Open VLD). Voor het eerst noemt het gewest zich officieel ‘meertalig’.
Onder impuls van minister van Meertaligheid Sven Gatz (Open VLD) – alleen al de functie is een primeur in België – kiest Brussel resoluut voor een meertalig taalbeleid. Decennialang waren Frans en Nederlands de prioritaire, officiële talen. ‘Daaraan raken was en is altijd enorm gevoelig geweest, maar intussen is Brussel de tweede meest kosmopolitische regio ter wereld en worden er meer dan honderd talen gesproken.’ Gatz vindt dat de wetgeving stilaan de realiteit mag volgen en kiest de vlucht vooruit. ‘Voortaan is Brussel een meertalig gewest, met de focus op drie hoofdtalen: Nederlands, Frans en Engels. Het is bewezen dat meertaligheid zowel de sociale cohesie als de sociale mobiliteit ten goede komt.’
Raad voor Meertaligheid
De minister wil vooreerst een breed debat in het Brussels Parlement, waar hij vandaag zijn beleidsnota voorstelt. Zijn ambitie: alle Brusselse jongeren drietalig op 18 jaar. ‘Je kunt discussiëren over het niveau dat ze moeten halen – en laat ons dat vooral doen – maar zelfs een nietperfect gebruik van de drie talen scherpt het kritisch denken aan. Voor sommige Brusselaars zijn Nederlands, Frans en Engels de derde, vierde en vijfde taal. We moeten dus ook hun thuistalen waarderen. Elke taal is een meerwaarde.’
Er bestaan al heel wat initiatieven, maar vandaag is het terrein nogal een ‘oerwoud’, aldus Gatz. Hij heeft 50.000 euro uitgetrokken om alles in kaart te brengen en een Raad voor Meertaligheid op te richten. Daarvoor denkt Gatz bijvoorbeeld aan professor Philippe Van Parijs (UCL/KU Leuven), maar evengoed mensen uit het veld.
Meer immersiescholen
Het onderwijs wordt een belangrijke partner. Gatz wil het pad effenen voor méér immersiescholen, tweetalige (leerkrachten)opleidingen en voor de uitwisseling van Nederlands en Franstalige leerkrachten. Dat laatste is gemakkelijker gezegd dan gedaan. ‘Eén van de problemen is het verschil in loon. We zullen samen met alle actoren bekijken hoe we daar een mouw aan passen. Ik heb hiervoor ook bewust geen budget uitgetrokken, omdat ik denk dat we eerst en vooral naar een mentaliteitsswitch moeten gaan.’ Tot nu toe is er op jaarbasis zo’n 100.000 euro voorzien voor een aantal pilootprojecten, ‘hopelijk al vanaf september 2020’.
Vincent Kompany
Daarnaast wil de Brusselse regering het aanbod aan taalopleidingen voor werkzoekenden uitbouwen via een ‘talenpunt’. Gatz: ‘Het aantal werkzoekenden dat drie talen spreekt, bedraagt amper 2 procent. Maar het besef dat talenkennis belangrijk is, dringt stilaan door. De campagne van het Brusselse arbeidsbureau Actiris met Vincent Kompany – ‘J’apprends le flamand avec Vincent’ – heeft daarin een grote rol gespeeld.’
‘Uit de BRIOtaalbarometer blijkt dat 90 procent van de Brusselaars voorstander is van meertalig onderwijs. Meertaligheid maakt vandaag deel uit van de Brusselse identiteit, vindt 70 procent. (nadrukkelijk) Het zijn de Brusselaars die hun identiteit bepalen, zoiets kun je niet opleggen.’
Dat is een niet mis te verstane boodschap aan het adres van oppositiepartij NVA, die op geregelde tijden de gebrekkige naleving van de taalwetten in Brussel aankaart. ‘Taalbeleid is niet hetzelfde als taalpolitiek. Men vergeet soms dat de grondwet bepaalt dat het gebruik der talen vrij is. In plaats van de regel lijkt het soms de uitzondering, omdat men in dit land nu eenmaal geobsedeerd is door taal. Ik wil een meertalig Brussels taalbeleid uit het vaarwater van de taalwetten houden. Die laatste moeten we toepassen en best ook aanpassen in het federale parlement. Dat mag de meertaligheid van de Brusselaar niet in de weg staan. Meertaligheid gaat over mensen, taalwetten gaan over instellingen.’
Sven Gatz beseft dat hij zich blootstelt aan juridische veldslagen – officieel is Brussel nog altijd een tweetalig gewest – maar is bereid om het gevecht aan te gaan. ‘Is het fout om de realiteit te benoemen? De taalwetten voor Brussel dateren uit de jaren 60, als je ’t mij vraagt zijn ze niet future proof. Maar goed, dat is een ander debat, ik wil niet dat het ene het andere besmet.’
‘Meertaligheid gaat over mensen, taalwetten gaan over instellingen’
SVEN GATZ
Brussels minister voor Meertaligheid