Von der Leyen verkent nieuwe wateren

Kersvers voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, stelt woensdag haar ‘Green Deal for Europe’ voor: een plan om de Unie klimaatneutraal te maken tegen 2050. Een van de maatregelen die ze zal aankondigen, is de uitbreiding van het Europese systeem van emissiehandel (ETS) naar scheepvaart, blijkt uit een draft die de nieuwssite Euractiv kon inkijken. Eerder sprak ze die ambitie ook al uit.

Dat scheepvaart tot nog toe buiten schot bleef van dwingende regelgeving en engagementen onder het klimaatakkoord van Parijs, is al langer een doorn in het oog van milieuorganisaties. Zeker gezien de impact van de sector. Zo stootte de Europese scheepvaartsector vorig jaar zo’n 139 miljoen ton CO2 uit, blijkt uit een rapport van Transport & Environment (T&E) dat vandaag verschijnt. Dat is zowat een vijfde meer dan in 1990 en meer dan heel België in 2017. De Europese milieukoepel analyseerde de gegevens die Europa sinds begin vorig jaar verzamelt over grote schepen (meer dan 5.000 brutoton) die vanuit of naar een haven in de Europese Economische Ruimte vracht vervoeren.

In België, dat met Zeebrugge en zeker Antwerpen twee grote havens heeft, stoten schepen die van en naar ons land varen jaarlijks ongeveer 10 miljoen ton CO2 uit, blijkt uit het rapport. Ter vergelijking: voor het volledige Belgische wagenpark is dat 11,7 miljoen ton. Bovendien wordt de brandstof bij internationaal transport over water niet belast.

Hoog tijd dat de scheepvaart meer gaat betalen voor die uitstoot, vindt Transport & Environment. Het systeem van emissiehandel, waarbij rederijen emissierechten zouden moeten aankopen om hun uitstoot te compenseren, lijkt een aangewezen manier. Ook transporteconoom Eddy Van de Voorde (UA) steunt de plannen van Von der Leyen. ‘Bij iedere vorm van transport moet het basisprincipe zijn dat externe kosten, waaronder milieukosten, worden geïnternaliseerd’, zegt hij. ‘Bij scheepvaart, maar ook openbaar vervoer, bijvoorbeeld.’

Hoe dat praktisch moet, is een ander paar mouwen. De Commissie kan het systeem van emissiehandel alleen invoeren voor schepen die binnen Europese wateren varen. Voor internationale scheepvaart moeten andere landen mee in bad. Hoe moeilijk dat is, ondervond de EU al in 2012. Toen ze luchtvaartmaatschappijen ook voor intercontinentale vluchten emissierechten wilde laten kopen, botste Brussel op een muur van verzet uit Washington. ‘Von der Leyen zal pragmatisch moeten zijn’, zegt Van de Voorde. ‘Je zal niet alles in één keer kunnen laten doorrekenen.’

De grote rederijen weten wat hen te wachten staat als zij ook onder ETS zouden vallen. In dat geval zou de Mediterrean Shipping Company (MSC) – dat vooral cargo als elektronische apparatuur en vers fruit vervoert – plots officieel de op zeven na grootste uitstoter in Europa zijn, becijferde T&E.

Dat scheepvaart buiten schot bleef van dwingende klimaatregels, is al langer een doorn in het oog van milieuorganisaties