‘We zijn hier, en we zullen hier blijven’
Vlaanderen is twee nieuwe studentenverenigingen voor studenten met Afrikaanse roots rijker. Door zich te verenigen en safe spaces te creëren, willen ze drempels wegnemen. ‘Velen onder ons hebben zich lang onzichtbaar gevoeld. Die periode is voorbij.’
LEUVEN I ‘Karibu’ betekent ‘welkom’ in het Swahili. Het is ook de naam van een nieuwe Leuvense studentenvereniging die een thuis wil bieden voor jongeren van de Afrikaanse diaspora. In Gent wil de eveneens nieuwe studentenvereniging Umoja studenten met Afrikaanse roots empoweren, de Afrikaanse identiteit cultiveren en drempels wegnemen.
‘Afrikanen worden trotser op wie ze zijn’, zegt Karibuvoorzitter Félicia MukendiKalonji. ‘Je ziet het overal ter wereld: wij kunnen dit ook, wij mogen hier ook zijn. Dat idee leeft meer en meer.’
Door zich te verenigen hopen ze de zichtbaarheid van Afrikaanse studenten te vergroten. ‘Velen onder ons hebben zich lang onzichtbaar gevoeld’, zegt Sonia Mutaganzwa, cultuurverantwoordelijke bij Karibu. ‘We hebben nood aan meer self awareness en self love. Waarom zouden we ons verhaal door anderen laten vertellen? Die periode is voorbij. Vanaf nu laten wij ook onze stem horen.’
‘Je kunt niet klagen over sociale ongelijkheid zonder zelf actie te ondernemen’, zegt MarieLaure Mulayi, voorzitter van het Gentse Umoja. ‘Wij nemen geen slachtofferrol aan. Die aangeleerde hulpeloosheid moet eruit. We wéten dat er structureel racisme is, maar we willen dat niet meer passief ondergaan. Wij zijn de kinderen van de diaspora: we zijn hier en zullen hier blijven. We willen opklimmen en dingen bereiken.’
Niet dezelfde problemen
Als zwarte student studeren aan de vaak sneeuwwitte Vlaamse universiteiten is niet evident. ‘Aan de universiteit voel ik me nauwelijks gerepresenteerd,’ zegt MukendiKalonji, ‘niet bij de professoren, de studenten, de assistenten. Zelfs niet bij de universiteitspsychologen. Veel mensen begrijpen niet op welke drempels zwarte studenten botsen.’
Karibu wil daarom safe spaces creëren. ‘Dat is een plaats waar iedereen zich veilig en begrepen voelt,’ zegt Mutaganzwa. ‘Ik heb zelf in een studentenvereniging gezeten met vooral witte studenten. Zij zijn zeker niet slecht tegen mij geweest. Dat ik deels Afrikaans ben, is gewoon iets dat zij nooit helemaal kunnen begrijpen. Zij hebben niet dezelfde problemen als ik meegemaakt, die een stuk verder gaan dan de problemen van een “gewone” student.’
Net als MukendiKalonji maakte Mutaganzwa nare, racistische incidenten mee, hoewel beiden benadrukken dat ze Leuven een heel fijne studentenstad vinden. ‘Nu pas komen de ervaringen boven die ik drie jaar voor mijzelf hield’, zegt Mutaganzwa.
Identificatie staat centraal. Umoja organiseerde onlangs Diaspora Careers, een evenement met vier gastsprekers uit de Afrikaanse diaspora die vertelden over hun carrières. Maar identificatie, dat is ook een Afrikaanse eerstejaarsstudent die een oudere Afrikaanse student academisch ziet slagen.
‘Die aangeleerde hulpeloosheid moet eruit. We willen het racisme niet meer passief ondergaan’ MARIELAURE MULAYI Voorzitter Umoja
‘Ik zit al drie jaar in Leuven, maar heb nu pas met Karibu door hoeveel Afrikaanse studenten er in Leuven zijn’, zegt Mutaganzwa. ‘Niemand wist dat.’ (lacht)
Karibu en Umoja staan allebei ook expliciet open voor iedereen. ‘Een safe space wil niet zeggen dat ik niet in debat wil treden’, zegt Mutaganzwa. ‘Maar ik moet weten dat ik mij niet bedreigd moet voelen, dat wat ik zeg niet tegen mij wordt gebruikt.’
Westers én Afrikaans
Umoja en Karibu treden in de voetsporen van Ayo, een studentenvereniging in Antwerpen die zich richt op Afrikaanse studenten. Twee jaar na de oprichting is Ayo met tachtig leden nog steeds een succes.
‘Wij willen Afrikaanse jongeren bewuster maken van hun Afrikaanse roots en de historische context waarin ze hier, als zwarte persoon in Europa, opgroeien’, zegt medeoprichter Emmanuel Iyamu. ‘De soms diepgewortelde stereotiepe beelden over zwarte mensen beïnvloeden het denken en zelfbeeld van zwarte jongeren. We maken hen daarvan bewust en bieden context. Alleen dan kunnen ze hun volledige potentieel als mens bereiken en participeren in de maatschappij. Ze moeten zichzelf leren wortelen binnen hun westerse én Afrikaanse identiteit.’
Alle drie de verenigingen willen Afrikaanse studenten zich meer thuis doen voelen in het hoger onderwijs. ‘Maar er is nog veel werk aan de winkel om de universiteit inclusief te maken’, zegt MukendiKalonji. ‘We hopen dat Afrikaanse studenten misschien toch overwegen om aan de universiteit te komen studeren als ze weten dat wij bestaan.’