Uit de schaduw

Het gelijkekansenbeleid is doorgedrongen tot in de museumzalen. In 2016 besliste Tate Modern, dat toen net een nieuwe vleugel opende, het aantal vrouwelijke kunstenaars in de vaste presentatie op te trekken van 17 tot 50 procent. Daarmee deden genderquota voor het eerst hun intrede in een museum en werd in één beweging ook de canon van de kunst bijgestuurd. Maar zullen hun werken ook aan de muren blijven hangen, vroegen critici zich af, eens de koerscorrectie gemeengoed is?

De voorbije jaren waren goede jaren voor vrouwelijke kunstenaars. Ook in de klassieke kunsttempels. Clara Peeters kreeg in 2016 als eerste een overzicht in het Prado, bij ons was Michaelina Wautier de vedette van het barokjaar. Het besef van een eeuwenlange eenzijdige focus leidde tot mooie (her)ontdekkingen. Lee Krasner, Dora Maar, Anni Albers, Dorothea Tanning: ze traden uit de schaduw van hun beroemde mannen. Een wrang detail dat geen enkel krantenstukje bij de retrospectieve van Anni Albers onvermeld liet: bij haar Bauhausopleiding in 1923 kreeg ze de raad om schilderen en beeldhouwen te mijden en werd ze doorgestuurd naar het klasje met de weefgetouwen.

Meer kleur in musea

De kunst is de voorbije twintig jaar veranderd, vindt Frances Morris, directrice van Tate Modern. ‘De tijd is voorbij dat we goede kunst associëren met WestEuropa of Amerika. Ze komt nu uit alle uithoeken van de wereld.’ Meer kleur in de museumcollecties: de trend was er al langer, maar de grote hoogmissen van de hedendaagse kunst gingen verder. De Documenta in Kassel van 2017 trok op wereldreis van Kirgizië tot Colombia, op zoek naar onbesmette, energieke kunstscènes. En dat tegen het licht van misstanden als migratie, een onverwerkt kolonisatieverleden en uitbuiting. Ook de Biënnale van Venetië had dit jaar een ongemeen politieke insteek. Genderfluïditeit, klimaatopwarming maar ook Black Lives Matters: de kunst schopt ons een geweten.

De klassieke esthetische ervaring is ook duidelijk aan verandering onderhevig en staat onder druk. Bezoekers nemen massaal foto’s en willen met het aura van artistieke trekpleisters ook pronken op Instagram. Popup art experiences, straatkunstfestivals en tentoonstellingen die je uitdagen te participeren: ze mikken op een nieuw, jong publiek en scoren goed op sociale media.

Polkadots

Vraag het maar aan Yayoi Kusama (90), de schattige polkadotoma. Met haar totaalinstallaties en beeldtaal waar je vrolijk van wordt, is ze de populairste op Instagram: de hashtag #YayoiKusama werd meer dan 800.000 keer gebruikt.

Organisatoren spelen gretig in op de trend en moedigen bezoekers aan hun hashtags te gebruiken. Daarnaast blijven ze ook voorzichtig de kijkervaring promoten. ‘Het is evident dat Instagram kunst meer toegankelijk kan maken,’ klonk het deze zomer bij Bozar, ‘maar het mag geen vertrekpunt zijn.’