‘Dit is de elite die op straat komt’
In Iran protesteren betogers al vier dagen op rij tegen het regime. Vooral de hoogopgeleiden herkennen zich in de slachtoffers van de vliegtuigcrash.
‘Als je deelneemt aan een betoging, bedek je gezicht. Neem geen gsm mee, pas op voor camera’s aan de bankkantoren. Verlaat de groep niet, ontwijk eenzame straten. Blijf weg uit de buurt van politiekantoren, want zij hebben de opdracht om op verdachte personen te schieten.’
Deze veiligheidstips vind je op de Facebookpagina van een van de Iraanse betogers die al vier dagen
op rij protesteren tegen het regime. De woede brak uit toen bekend werd dat het Iraanse regime dagenlang had verzwegen dat de raketten die vorige woensdag een Oekraïens vliegtuig neerhaalden, door eigen militairen waren afgeschoten. Aan boord zaten 176 slachtoffers, onder wie veel hoogopgeleide Iraniërs. Het ongeluk gebeurde vijf dagen nadat de Iraanse generaal Qassem Soleimani door een Amerikaanse drone was gedood. Voor de dood
van Soleimani kondigde het regime drie dagen nationale rouw af, voor de 176 slachtoffers geen enkele.
‘Tsjernobyl van Iran’
‘De betogers die nu op straat komen, identificeren zich met de inzittenden van het neergehaalde vliegtuig. Deze dagen laten vooral de hoogopgeleiden en de intellectuelen van zich horen – de elite’, zegt de IraansFranse professor Azadeh Kian aan de telefoon vanuit Parijs. ‘Zij ergeren zich mateloos aan de arrogantie van de Iraanse leiders die vinden dat ze geen verantwoording moeten afleggen voor de dood van zo veel Iraniërs. Het heeft ook lang geduurd voor het regime de verantwoordelijken heeft gestraft.’
Gisteren maakte Teheran bekend dat het mensen had gearresteerd die verantwoordelijk zouden zijn voor het neerschieten van het Oekraïense toestel, maar professor Kian betwijfelt of bij de gearresteerden de echte verantwoordelijken zitten. ‘Tot nu is niemand van de Revolutionaire Garde opgepakt, en geen enkele hoge militaire leider heeft ontslag moeten nemen.’ Het toont volgens Kian dat de Iraanse leiders het gevoel hebben dat ze zich alles kunnen permitteren. Toch gelooft ze niet dat de protesten het land in rep en roer zullen zetten. Sommige Amerikaanse media schreven dat de vliegtuigcrash het ‘Tsjernobyl van Iran’ zou kunnen worden, met andere woorden het moment waarop de bevolking niet langer de leugens of het stilzwijgen van het regime aanvaardt.
Het is voor buitenstaanders moeilijk om zicht te krijgen op de woede van de bevolking, omdat buitenlandse media geweerd worden en de Iraanse media niet betrouwbaar zijn. De filmpjes en de berichten op Facebook zijn ook geen maatstaf, aangezien ze door de betogers zelf worden gepost. Volgens professor Kian, die geregeld belt met haar familie en vrienden in Iran, worden deze kleinschalige protesten in enkele steden niet overgenomen door het gros van de bevolking. ‘Dit is niets in vergelijking met de betogingen van vorig jaar in november toen in 102 steden gedemonstreerd werd’.
Spion
Eind vorig jaar dreef de economische crisis de Iraniërs op straat. Het waren de armen en mensen uit de middenklasse, die voelden dat ze de eindjes niet meer aan elkaar konden knopen. Die protesten waren toen in grote mate gericht tegen het buitenlandse beleid van het regime. De betogers vonden het schandalig dat Iran wél geld kon geven aan zijn bondgenoten in de regio, terwijl er in het binnenland grotere noden waren. ‘Die armere mensen blijven nu thuis. Zij zijn te druk bezig met overleven, ze voelen zich niet verwant met de “welgestelde’’ Iraniers die op vlucht PS752 naar Canada zaten’.
Veel Iraniërs die vorig jaar hun nek hebben uitgestoken, durven nu niet meer op straat komen. Bij de opstanden vorig jaar heeft het regime keihard uitgehaald. Amnesty International stelt in een
‘Tot nu toe is niemand van de Revolutionaire Garde opgepakt. Geen enkele hoge militaire leider moest ontslag nemen’
AZADEH KIAN Professor sociologie
gers zijn neergeschoten en dat duizenden gewond raakten. Getuigen vertelden aan Amnesty hoe de politie de ziekenhuizen binnenviel om de gewonde betogers mee te nemen en hen alle medische hulp te ontzeggen. ‘De meesten zijn doodsbang’, zegt Kian.
Ze is de zoveelste die er niets voor voelt om aan de redactie van
De Standaard namen of telefoonnummers te geven van mensen die nu protesteren. ‘Als je in deze woelige tijden met buitenlandse journalisten praat, word je beschouwd als een spion’, zegt ze.