Luisteren naar de burgers
Liters inkt zijn er de voorbije jaren gevloeid over de kloof tussen de politiek, de media en een deel van de burgers. Door die kloof kwam bijvoorbeeld de overwinning van Trump of de Brexit erg onverwacht. De media en politici hadden een deel van de bevolking, ruwweg de verliezers van de globalisering, niet goed in beeld. Voor de centrale banken geldt hetzelfde: hun modellen missen ook een deel van de economische realiteit en hoe die door ‘gewone mensen’ wordt beleefd.
Het is de reden waarom de meest prestigieuze centrale bank ter wereld, de Amerikaanse Federal Reserve, onder impuls van voorzitter Jerome Powell, uit haar spreekwoordelijke ivoren toren neerdaalde en veertien ‘Fed Listens’ organiseerde, overlegsessies tussen topmensen van de bank enerzijds en mensen uit de lagere middenklasse, armoedeorganisaties of kleine ondernemingen anderzijds. De bedoeling was om het monetaire beleid te bespreken en te peilen naar reacties op de beslissingen van de Fed, zoals rentedalingen. Want de centrale banken worden weliswaar bevolkt door de knapste koppen, meesters in het analyseren en modelleren van economische data, hun theorieën stuiten steeds meer op hun limieten. Een van die theorieën is dat een krappe arbeidsmarkt tot hogere lonen en inflatie moet leiden. In werkelijkheid ligt de (loon)inflatie veel lager dan vooropgesteld. Het blijft een raadsel waarom de lonen in de VS bij het lage werkloosheidsniveau van 3,5 procent nauwelijks stijgen.
De Britse zakenkrant Financial Times ging, naar aanleiding van die ‘Fed Listens’, praten met de Federal Reserve. De bankiers omschreven die gesprekken als ‘zeer leerzaam’. Ze leerden eruit dat hun modellen te veel vanuit een homogene, gelijke werkelijkheid uitgaan. Zo hebben mensen die te arm zijn om een lening te krijgen, maar weinig aan een verlaagde rente. Ze vrezen veel meer een prijsstijging van bijvoorbeeld de school en gezondheidskosten dan van pakweg een jeansbroek. In de basismodellen valt dat allemaal onder de noemer ‘kerninflatie’.
Sterker: de centrale bankiers liggen wakker van een te lage inflatie en willen niets liever dan het prijsniveau op te krikken via een soepel monetair beleid. De bewoners van de arme buurten daarentegen vinden het net fijn dat de prijzen niet te veel stijgen, omdat hun lonen vaak niet volgen. Het economische herstel dat duidelijk te zien is in de statistieken, wordt in veel buurten nauwelijks als een verbetering ervaren.
De Federal Reserve zoekt nu een manier om dit soort getuigenissen te incorporeren in haar beleidsbeslissingen. Ze lijkt alvast van plan om door te gaan met de overlegmomenten met de burgers. Ook de ECB maakt dit jaar een grondige evaluatie van haar werking en haar monetaire beleid. Nog meer dan de Federal Reserve kampt de ECB met het probleem dat de inflatie veel lager ligt dan ze via haar monetaire beleid betracht. Misschien is een ‘ECB Listens’ geen slecht idee.
De Fed gaat praten met de man in de straat om na te gaan hoe haar maatregelen ervaren worden