Onze scholieren hebben een collectief slaaptekort

Zes op de tien Vlaamse jongeren komen volgens onderzoek van de UGent tijdens de schoolweek niet aan acht uur slaap per nacht, nochtans het aanbevolen minimum.

Jongeren tussen 13 en 18 jaar zouden minimaal acht uur per nacht moeten slapen. Dat is noodzakelijk om gezond te blijven en goed te presteren op school. Met de nadruk op ‘zouden moeten’, want maar liefst zes op de tien Vlaamse jongens haalt die norm niet tijdens de schoolweek. De meisjes doen het amper beter. De nieuwe cijfers komen uit een onderzoek van de Gentse universiteit bij 11.000 tieners.

‘Het grote slaaptekort van onze jeugd is verontrustend’, zegt Anneke Vandendriessche, doctoraatsstudente en een van de onderzoekers. ‘Alarmerend zelfs’, zegt Johan Verbraecken, slaapexpert van het UZ Antwerpen. ‘Temeer omdat acht uur per nacht een absoluut minimum is voor jongere tieners. Een kind van 13jaar heeft mijns inziens eerder nood aan minstens tien uur.’

Bijslapen helpt niet

Hoe ouder de tiener, hoe minder hij slaapt, blijkt uit de bevraging. Bij de 17 en 18jarigen slapen liefst acht op de tien jongens en zeven op de tien meisjes te weinig. Jongeren slapen wel bij in het weekend en de vakanties, maar dat helpt niet. ‘Integendeel, het zorgt voor minder regelmaat en dus voor nog meer moeilijkheden om uitgerust te raken’, zegt Vandendriessche.

Een van de grote boosdoeners is zonder twijfel de smartphone, zegt de onderzoekster. ‘Blauw licht vertraagt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Jongeren worden zo later moe én slapen minder diep. Sociale media kunnen bovendien felle emotionele reacties uitlokken, die op hun beurt de slaap verstoren.’

Bijkomende oorzaken zijn wellicht de aversie van jongeren voor regelmaat, stress door school, te weinig beweging en te veel frisdrank (met cafeïne). ‘Jongeren zien slaap onvoldoende als prioriteit’, aldus Vandendriessche. ‘Mogelijk omdat ze de negatieve gevolgen van hun slaaptekort niet goed kennen.’

Vaker spijbelen

Volgens professor Verbraecken lijdt in eerste instantie het dagelijkse functioneren onder een te korte nacht, met name op school. ‘Bij complexe taken begint een vermoeid brein te haperen’, zegt hij. ‘Vraagstukken oplossen wordt dan bijvoorbeeld een probleem. Tijdens een te korte nacht krijgt het brein bovendien minder tijd om zich te ontwikkelen en kennis op te slaan. Dus ook het leervermogen kan daaronder lijden.’

Wie te weinig slaapt, verwerkt daarnaast moeizamer emoties, voor kinderen en tieners nochtans erg belangrijk. Dat kan dan weer leiden tot onaangepast gedrag. De onderzoekers van de UGent waarschuwen voor meer alcohol en druggebruik, maar ook voor vaker spijbelen.

Op langere termijn kan te weinig slaap de kans vergroten op hart en vaatziekten, depressies, overgewicht of suikerziekte. Vermoeidheid betekent minder zin in beweging en meer zin in snoep en frisdrank.

Wie te weinig slaapt, verwerkt moeizamer zijn emoties, voor kinderen en tieners nochtans erg belangrijk

Later op school

Van adolescenten is geweten dat ze een ander bioritme hebben. Ze hebben meer slaap nodig dan volwassenen, maar worden later moe. Een middelbare school in Leuven heeft daarom een paar jaar geleden het startuur van de lesdag verlaat van 8 naar 9 uur. ‘Een goed idee’, zegt Vandendriessche. ‘Eigenlijk zou de start van de schooldag mee moeten evolueren met de leeftijd van de leerlingen. Helaas is dat praktisch moeilijk haalbaar. Als de kinderen een uur later op school zijn, zijn ook de ouders een uur later op het werk. Daar wringt het schoentje.’