POSTUUM Moebarak sterft als vrij man in onderdrukt Egypte

De Egyptische oudpresident Hosni Moebarak (91) overleed gisteren in een land dat er alleen maar verder op achteruit is gegaan.

Toen in januari 2011 miljoenen Egyptenaren de straten optrokken om hun woede te uiten over de corruptie, armoede en onderdrukking, maakte Hosni Moebarak de klassieke fout die elke autoritaire leider op de terugweg maakt. Hij bleef zichzelf wijsmaken dat hij een goede, zelfs noodzakelijke president was en dat cosmetische ingrepen volstonden om zijn onderdanen weer in het gareel te krijgen.

Moebarak had in 2011 zijn dertigste verjaardag als president van Egypte moeten vieren. In zijn laatste televisietoespraak, op 10 februari 2011, bleef de weinig begenadigde redenaar koppig volhouden dat hij altijd had ‘gestreden voor Egypte’.

Een dag later kondigde vicepresident Omar Suleiman, die ook achttien jaar lang de geheime dienst had geleid, het aftreden van Moebarak aan en verkondigde dat de macht was overgedragen aan de legertop.

Moebarak werd in 1928 geboren in een onooglijk dorp in de Nijldelta en koos na zijn middelbare school voor een militaire carrière. Hij maakte een steile opgang in de luchtmacht, kreeg een bijkomende opleiding in de SovjetUnie, diende in de oorlogen van 1967 en 1973 tegen

Israël, en ontwikkelde zich als een politicus.

In 1975 promoveerde de toenmalige president Anwar Sadat hem tot vicepresident, en zo nam Moebarak deel aan de geheime onderhandelingen met Israël die leidden tot de Camp Davidvredesakkoorden van 1979. Toen Sadat in 1981 tijdens een parade werd doodgeschoten door islamistische militairen die woest waren om die akkoorden, zat Moebarak naast hem op de tribune. Hij raakte slechts gewond en volgde Sadat op.

Tahrirrevolutie

Aanvankelijk werd Moebarak wat meewarig bekeken in de regio. Hij leek een zwak figuur. Maar gaandeweg verstevigde hij zijn greep op de macht. Toen de Tahrirrevolutie uitbrak in 2011, was Moebarak bezig aan zijn vijfde ambtstermijn. De politie en inlichtingendiensten kregen onder zijn bewind nog meer vrij spel. Wie in de cel vloog, om welke reden dan ook, wist dat hij zou worden mishandeld.

Met de islamisten speelde het regimeMoebarak een jojospel.

Soms kregen ze de vrije baan – Moebarak zag seculiere democraten als een grotere bedreiging dan de islamisten – en in andere jaren werden ze met hand en tand bestreden.

In de diplomatie positioneerde Moebarak zijn Egypte als een ‘tussenmacht’, die zich opwierp als diplomatieke schakel tussen Tel Aviv en de Palestijnen, ook al zagen zij ondanks de Egyptische bemiddeling geen enkele vooruitgang in hun situatie.

Het leverde Moebarak wel rode lopers op in het Westen, en jaarlijks meer dan een miljard euro aan Amerikaanse militaire hulp. Voor een groot deel van de snel toenemende bevolking – vandaag honderd miljoen inwoners – restte alleen armoede en uitzichtloosheid.

Na Moebaraks ontslag in februari 2011 volgde een episode waarin de Moslimbroederschap democratisch aan de macht kwam, tot legerleider Abdul Fatah alSisi (nu 65) in 2013 met een staatsgreep dat wankele experiment stopte. Onder veldmaarschalkpresident Sisi is Egypte intussen nog verder afgegleden naar autoritarisme, roofkapitalisme en onderdrukking. Volgens de ngo Human Rights Watch kent Egypte nu zijn ‘ergste mensenrechtencrisis sinds decennia’.

Hosni Moebarak belandde in die tussenjaren in voorarrest en verscheen geregeld vanop een ziektebed voor de rechter, voor zijn rol in het geweld van 2011. Hij werd uiteindelijk alleen veroordeeld voor corruptie, en stierf als een vrij man.

Wie in het Egypte van Moebarak in de cel vloog, om welke reden dan ook, wist dat hij zou worden mishandeld